آندومتریوز چیست و چگونه ایجاد می شود؟

آندومتریوز بیماری است که در آن بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در سایر نقاط بدن رشد می کند.

کلمه اندومتریوز از کلمه “اندومتریوم” گرفته شده است. اندو به معنای “درون” است و متریوم به معنای “رحم” است که مادر نوزاد خود را در آن حمل می کند. ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی به بافتی که داخل رحم را می پوشاند آندومتر می گویند.

محققان دقیقاً مطمئن نیستند که علت آندومتریوز چیست، اما برخی از نظریه ها شامل موارد زیر است :

قاعدگی رتروگراد. این نظریه پیشنهاد می‌کند که سلول‌های اندومتریوز در طول قاعدگی از طریق لوله‌های فالوپ به سمت عقب و به داخل لگن جریان پیدا می‌کنند.
متاپلازی کولومیک این نظریه به تغییر در ویژگی های سلول هایی اشاره دارد که اندام های لگن را پوشانده اند.

ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی ممکن است از اصطلاحات «ایمپلنت»، «ندول» یا «ضایعات» برای توصیف نواحی یا تکه های اندومتریوز استفاده کنند. بیشتر لکه های آندومتریوز در حفره لگن یافت می شوند :

روی تخمدان ها

روی لوله های فالوپ که سلول های تخمک را از تخمدان ها به رحم می برند.

پشت رحم

روی بافت هایی که رحم را در جای خود نگه می دارند

روی روده یا مثانه

در موارد نادر ممکن است بیماری در خارج از حفره لگن، مانند روی ریه ها یا در سایر قسمت های بدن رشد کند.

چه کسی می تواند به آندومتریوز مبتلا شود؟

هر زنی که دوره قاعدگی دارد می تواند به بیماری آندومتریوز مبتلا شود. این بمیاری غالباً در سنین ۲۵ تا ۴۰ سالگی اتفاق می افتد اما ممکن است در زنان جوان نیز وجود داشته باشد. این وضعیت ممکن است بعد از یائسگی در برخی از زنان نیز ادامه داشته باشد اما چنین اتفاقی بسیار نادر است.

علت آندومتریوز چیست؟

علت آندومتریوز ناشناخته است. برخی از متخصصان معتقدند که قطعات آندومتر از طریق لوله های رحمی به عقب برمی گردند و به داخل حفره لگن (فضای داخل لگن که اندام های تولید مثل را نگه می دارد) خارج می شوند. تکه های ریز بافت ممکن است روی سطوح اندام های تولید مثل قرار بگیرند. در دوران قاعدگی بافت درست مثل آندومتر داخل رحم خونریزی می کند. بافت اطراف ممکن است ملتهب شود. با گذشت زمان می توان بافت اسکار و کیست ایجاد کرد.

عوامل ایجاد کننده آندومتریوز چیست؟

مطالعات نشان می دهد که زنان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا هستند اگر :

داشتن یک مادر، خواهر یا دختر مبتلا به آندومتریوز
دوره های خود را از سنین پایین (قبل از سن ۱۱ سالگی) شروع کرده اند
سیکل های ماهانه کوتاه (کمتر از ۲۷ روز)
قاعدگی های سنگینی داشته باشید که بیش از ۷ روز طول بکشد
افرادی که نابارور هستند

مطالعات همچنین نشان می دهد که برخی از عوامل ممکن است خطر ابتلا را کاهش دهند، از جمله :

بارداری
دوره هایی که در اواخر نوجوانی شروع شده اند
شیردهی
خوردن بیشتر میوه به خصوص مرکبات

مطالعات دیگر نشان می دهد که داشتن توده بدنی بدون چربی یا چربی بدن کم ممکن است خطر ابتلا به آندومتریوز را در زنان کاهش دهد.

علائم آندومتریوز چیست؟

شایع ترین علائم آندومتریوز درد و ناباروری است.

سایر علائم عبارتند از :

دردهای قاعدگی دردناک یا حتی ناتوان کننده، که ممکن است با گذشت زمان بدتر شوند
درد حین یا بعد از رابطه جنسی
درد در روده یا پایین شکم
حرکات دردناک روده یا ادرار دردناک در طول دوره قاعدگی
قاعدگی های سنگین
لکه بینی یا خونریزی قبل از قاعدگی بین قاعدگی
مشکلات باردار شدن

البته این علائم شبیه به سرطان آندومتر می باشد.

علاوه بر این، زنان مبتلا ممکن است سندرم مثانه دردناک، علائم گوارشی یا گوارشی مشابه اختلال روده، و همچنین خستگی یا کمبود انرژی داشته باشند.

برای برخی از زنان، درد مرتبط با اندومتریوز پس از یائسگی خفیف تر می شود. با این حال، هورمون درمانی، مانند استروژن یا قرص های ضد بارداری که برای کاهش علائم یائسگی تجویز می شود، ممکن است باعث ادامه درد و سایر علائم شود.

روش تشخیص آندومتریوز چیست؟

اگر علائمی دارید که قبلاً ذکر شد به پزشک مراجعه کنید. برای تأیید تشخیص ممکن است نیاز به انجام یک روش جراحی به نام لاپاراسکوپی باشید. در این روش یک محدوده کوچک از طریق یک برش کوچک در شکم وارد می شود تا پزشک بتواند به دنبال کاشت آندومتر باشد. بارها و بارها پزشک برای تأیید تشخیص از این ایمپلنت ها نمونه برداری می کند. پس از مشخص شدن تشخیص وی در طی این جراحی اقدام به برداشتن ایمپلنت می کند.

درمان آندومتریوز چیست؟

در حال حاضر هیچ درمانی برای آندومتریوز وجود ندارد، اما گزینه های درمانی برای درد و ناباروری مرتبط وجود دارد.

ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی هنگام تعیین بهترین درمان برای علائم آندومتریوز چندین فاکتور را در نظر می گیرند، از جمله :

سن شما
علائم شما چقدر شدید است
این بیماری چقدر شدید است
چه بچه بخواهید

همه درمان ها برای همه زنان مبتلا خوب کار نمی کنند. همچنین، علائم آندومتریوز ممکن است پس از قطع درمان یا در مورد جراحی، با گذشت زمان بیشتر پس از عمل، عود کند.

هورمون درمانی

از آنجایی که هورمون ها باعث می شوند لکه های اندومتریوز چرخه ای مشابه چرخه قاعدگی را طی کنند، هورمون ها نیز می توانند در درمان علائم آندومتریوز موثر باشند. علاوه بر این، هورمون های مختلف ممکن است درک ما از درد را تغییر دهند.

هورمون درمانی برای درمان دردهای مرتبط با اندومتریوز استفاده می شود. هورمون ها به شکل قرص، تزریق و یا اسپری بینی هستند.

درمان های هورمونی مانع از تولید هورمون های تخمدان از جمله استروژن می شود و معمولا از تخمک گذاری جلوگیری می کند. این ممکن است به کند کردن رشد و فعالیت موضعی آندومتر و ضایعات آندومتر کمک کند. درمان همچنین از رشد نواحی جدید و زخم‌ ها جلوگیری می‌کند، اما باعث از بین رفتن چسبندگی‌های موجود نمی‌شود.

دارو برای آندومتریوز

اگر درد یا علائم دیگر خفیف باشد، داروهای ضد درد ممکن است به خوبی عمل کنند. این داروها از مسکن‌های بدون نسخه تا مسکن‌های تجویزی قوی را شامل می‌شوند.

رایج‌ترین نوع مسکن‌ها، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی هستند که NSAIDs نیز نامیده می‌شوند.

شواهد در مورد اثربخشی این داروها برای تسکین درد ناشی از آندومتریوز محدود است. درک اینکه کدام داروها درد مرتبط با بیماری را تسکین می‌دهند، می‌تواند چگونگی ایجاد درد را نیز روشن کند.

درمان های جراحی

تحقیقات نشان می‌دهد که برخی از درمان‌های جراحی می‌توانند تسکین قابل‌توجهی، هرچند کوتاه‌مدت، از درد ناشی از بیماری ارائه دهند، بنابراین ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است جراحی را برای درمان درد شدید توصیه کنند. در طول عمل، جراح می تواند هر ناحیه از اندومتریوز را پیدا کند و اندازه و درجه رشد را بررسی کند. او همچنین ممکن است لکه های آندومتریوز را در آن زمان حذف کند.

درک آنچه در طول جراحی برنامه ریزی می شود بسیار مهم است زیرا برخی از روش ها قابل برگشت نیستند و برخی دیگر می توانند بر باروری زن تأثیر بگذارند. بنابراین، زنان باید قبل از تصمیم گیری نهایی در مورد درمان، همه گزینه های موجود را با ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی خود در میان بگذارند.

آندومتریوز بعد از یائسگی

خوشبختانه آندومتریوز بعد از یائسگی بسیار نادر است. با این حال، برای زنانی که از آن رنج می برند مهم است که آن را تشخیص داده و درمان کنند.

اندومتریوز پس از یائسگی در زنان در سنین باروری وضعیت پیچیده‌تری نسبت به اندومتریوز در نظر گرفته می‌شود. همچنین مشخص نیست که آیا زنانی که پس از یائسگی از آندومتریوز رنج می برند، ادامه یک وضعیت موجود را تجربه می کنند یا شرایط جدیدی را تجربه می کنند.

ممکن است زنی در سالهای باروری خود به اندومتریوز بدون علامت یا تشخیص داده نشده مبتلا شده باشد و بیماری تا پس از یائسگی پیشرفت کند.

از آنجایی یک بیماری التهابی وابسته به استروژن است، اکثر زنانی که از آندومتریوز رنج می‌برند، پس از یائسگی، پس از کاهش سطح استروژن، علائم خود را کاهش می‌دهند.

با این حال، تصور می شود که سطوح فیزیولوژیکی، اما غیرمتغیر استروژن از HRT ممکن است از رشد ضایعات آندومتریوز حمایت کند. اگر چه در زنان یائسه کمتر دیده می شود و شیوع کمتری دارد.

داده‌های مربوط به HRT و اندومتریوز محدود است، با شواهد کمی مبنی بر بازگشت آندومتریوز زمانی که زنان شروع به مصرف HRT می‌کنند.

به نظر می رسد درمان ترکیبی مداوم (استروژن و پروژسترون) خطر کمتری برای آندومتریوز پس از یائسگی نسبت به درمان های فقط استروژنی در زنان با و بدون هیسترکتومی دارد.

بنابراین، تشخیص آندومتریوز برای زنان مهم است تا درمان مناسب هم قبل و هم بعد از یائسگی تجویز شود.

HRT مزایای زیادی برای سلامت طولانی مدت دارد، مانند کاهش خطر بیماری قلبی و پوکی استخوان، بنابراین باید در زمینه سایر شرایط در نظر گرفته شود.

اندومتریوز بعد از سزارین

اندومتریوز بعد از سزارین (C-section) نادر است و تشخیص آن دشوار است.

اندومتریوز بعد از سزارین اسکار روی یا نزدیک جای زخم سزارین قرار دارد. ممکن است بتوانید یک توده یا توده را احساس کنید. سایر علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد :

تورم
ترشحات قهوه ای رنگ از ضایعه ای که در نزدیکی محل اسکار است، زمانی که پریود می شوید
توده قابل مشاهده در نزدیکی اسکار
همچنین ممکن است حساسیت، ناراحتی زیر شکم یا درد را تجربه کنید. این احساسات می توانند مزمن باشند یا با توجه به چرخه قاعدگی شما در نوسان باشند.

سوالات متداول

منبع : nichd.nih