سکته مغزی ایسکمیک؛ علت، تشخیص و درمان

بیشتر سکته های مغزی به دلیل انسداد شریان منتهی به مغز اتفاق می افتد. به این سکته مغزی ایسکمیک می گویند. در این مقاله از سلول سبز به برخی از علل این نوع سکته و همچنین نحوه تشخیص و درمان آن را توضیح می دهیم.

سکته مغزی ایسکمیک چیست؟

سکته مغزی ایسکمیک زمانی اتفاق می‌افتد که انسداد جریان خون را به مغز قطع می‌کند. همچنین ممکن است بشنوید که به آن لخته می گویند.

حدود ۸۵ درصد سکته های مغزی ایسکمیک هستند. حدود ۱۵ درصد از سکته ها به دلیل خونریزی در داخل یا اطراف مغز است که به سکته هموراژیک معروف است.

در سکته مغزی ایسکمیک، انسداد می تواند ناشی از تشکیل لخته خون در شریان منتهی به مغز یا در یکی از عروق کوچک در عمق مغز باشد.

چه چیزی باعث سکته مغزی ایسکمیک می شود؟

دلایل متعددی وجود دارد که چرا انسداد می تواند شکل بگیرد و باعث سکته ایسکمیک شود :

آترواسکلروز

آترواسکلروز زمانی اتفاق می‌افتد که رسوبات چربی در دیواره‌های داخلی شریان‌های شما جمع می‌شود. این رسوبات پلاک یا آتروم نامیده می شوند. آنها باعث می شوند رگ های شما سخت تر و باریک تر شوند و احتمال انسداد آنها بیشتر شود. به تنگ شدن رگ های شما تنگی می گویند.

سرخرگ های ما به طور طبیعی با افزایش سن ضخیم تر و انعطاف پذیرتر می شوند، اما تصلب شرایین می تواند این روند را تسریع کند. عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن، ورزش نکردن و خوردن غذای ناسالم، و همچنین برخی شرایط پزشکی مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا یا دیابت، می توانند منجر به تصلب شرایین شوند.

آتروم ها می توانند در هر شریانی، به ویژه شریان هایی که در گردن شما منتهی به مغز هستند، ایجاد شوند. علاوه بر باریک شدن شریان، عبور خون از آن دشوارتر می شود، رسوبات چربی می توانند تجزیه شوند یا ملتهب شوند. هنگامی که این اتفاق می افتد یک لخته خون در اطراف آتروم تشکیل می شود که می تواند شریان را مسدود کند. ممکن است شکسته شود و در جریان خون حرکت کند و باعث انسداد یک سرخرگ در مغز شود.

بیماری عروق کوچک

بیماری عروق کوچک به عروق خونی ریز در عمق مغز آسیب می رساند. این جریان خون را کاهش می دهد، به این معنی که سلول های مغز اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نمی کنند. اسکن مغز ممکن است زخم های کوچکی را در ماده سفید نشان دهد که می تواند با مشکلات فکری و حرکتی مرتبط باشد.

بیماری عروق کوچک می تواند باعث سکته مغزی یا چندین سکته بسیار کوچک شود. با گذشت زمان، بیماری عروق کوچک می تواند منجر به نوعی زوال عقل به نام زوال عقل عروقی شود. فشار خون بالا یک عامل خطر اصلی برای بیماری عروق کوچک است.

بیماری های قلبی : فیبریلاسیون دهلیزی

برخی از شرایط می توانند باعث ایجاد لخته های خون در قلب شما شوند، که سپس می توانند از طریق جریان خون شما به سمت مغز شما حرکت کنند. به این حالت آمبولی می گویند.

شایع ترین حالتی که باعث این می شود فیبریلاسیون دهلیزی یا AF (نوعی ضربان نامنظم قلب) است. برخی از افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی می توانند ضربان نامنظم قلب خود را احساس کنند، اما بسیاری نمی توانند. AF می تواند در فواصل زمانی بیاید و برود. پزشک عمومی می تواند AF را بررسی کند و در صورت مشکوک بودن به AF شما را برای آزمایش ارجاع دهد. سایر بیماری های قلبی مانند سکته قلبی اخیر یا دریچه مکانیکی قلب نیز می توانند باعث آمبولی شوند.

بیماری های قلبی : سوراخ بیضی ثبت شده (PFO)

“فورامن بیضی” نام سوراخی است که بین سمت راست و چپ قلب نوزاد در رحم قرار دارد. این سوراخ معمولاً پس از تولد بسته می‌شود، اما از هر چهار نفر یک نفر باز باقی می‌ماند. PFO گاهی اوقات به عنوان “سوراخ در قلب” نامیده می شود.

اگر لخته خون در قلب ایجاد شود و از یک سمت قلب به سمت دیگر و به سمت مغز منتقل شود، داشتن PFO می تواند خطر سکته مغزی باشد. در کودکان می توان از جراحی برای بستن PFO استفاده کرد. اگر یک بزرگسال دچار سکته مغزی شود و PFO محتمل ترین علت باشد، گزینه های درمانی شامل داروهای رقیق کننده خون برای کاهش خطر لخته شدن خون یا جراحی برای بستن PFO است. پزشک در مورد بهترین درمان برای شما با شما صحبت خواهد کرد.

پارگی شریان

گاهی اوقات ممکن است پارگی در دیواره سرخرگ ایجاد شود و اجازه دهد خون بین لایه‌های دیواره سرخرگ شما نفوذ کند. به این عمل دیسکسیون شریانی می گویند. این می تواند بدون هیچ دلیل روشنی اتفاق بیفتد یا می تواند نتیجه یک آسیب باشد. با تجمع خون، لخته می تواند تشکیل شود. اگر این لخته جریان خون به مغز شما را محدود کند یا به سمت بالای مغز شما حرکت کند، می تواند باعث سکته شود.

سکته مغزی ایسکمیک چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر کسی علائمی از سکته مغزی دارد، وقت آن است که فوراً با ۱۱۵ تماس بگیرید. امدادگران آمبولانس در مورد سکته مغزی آموزش دیده اند و فرد را ارزیابی کرده و برای درمان مورد نیاز به بیمارستان مناسب می برند.

هنگامی که در بیمارستان بستری شدید، آزمایشات و بررسی هایی برای تأیید اینکه آیا سکته کرده اید و نوع سکته مغزی چیست، خواهید داشت.

اسکن مغز

اگر مشکوک به سکته مغزی هستید، در صورت امکان باید در عرض یک ساعت یک اسکن مغزی دریافت کنید. اسکن مغز می تواند به پزشکان در تصمیم گیری در مورد درمان مناسب برای شما کمک کند در موارد زیر:

واجد شرایط تزریق آلتپلاز (ترومبولیز) فوری برای از بین بردن لخته است.
واجد شرایط برای حذف مکانیکی لخته (ترومبکتومی).
مصرف داروهای رقیق کننده خون
فکر می کنید که در مغز یا اطراف آن خونریزی دارید.

شما یا یک اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا یک اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) خواهید داشت. هر دوی اینها تصاویری از مغز شما تولید می کنند و به پزشکان کمک می کنند تا سایر علل علائم شما را رد کنند و ببینند چه مقدار از مغز شما تحت تأثیر قرار گرفته است. همچنین به آن‌ها کمک می‌کند بهترین درمان را با شما انجام دهند، زیرا بسته به علت سکته، درمان‌ها متفاوت است.

گاهی اوقات این اسکن ها شامل تزریقی برای برجسته کردن شریان های گردن و مغز با وضوح بیشتری است که به آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CTA) یا آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) معروف است.

سایر بررسی ها و آزمایشات

فشار خون شما بررسی می‌شود و برای بیماری‌های مرتبط با سکته مغزی، مانند دیابت و کلسترول بالا، آزمایش‌های خونی خواهید داشت.

ممکن است آزمایش‌های دیگری برای بررسی شرایطی که می‌تواند در سکته مغزی شما نقش داشته باشد انجام دهید. اینها شامل نوار قلب (ECG) است که ضربان قلب نامنظم را بررسی می کند، یا اسکن سونوگرافی داپلر برای بررسی تنگی شریان های گردن.

سکته مغزی ایسکمیک چگونه درمان می شود؟

ترومبولیز

حدود ۱۲ درصد از افراد مبتلا به سکته مغزی ایسکمیک واجد شرایط درمان لخته شکن هستند که به عنوان ترومبولیز شناخته می شود.

ترومبولیز از دارو برای شکستن لخته ای استفاده می کند که خون رسانی به مغز شما را مسدود می کند. این دارو باید در عرض چهار ساعت و نیم پس از شروع علائم سکته تجویز شود.

در برخی شرایط، پزشک شما ممکن است تصمیم بگیرد که هنوز هم می تواند بیش از چهار ساعت و نیم مفید باشد.

چه کسانی می توانند ترومبولیز داشته باشند؟

همه کسانی که سکته مغزی ایسکمیک دارند برای ترومبولیز مناسب نیستند. یک اسکن می‌تواند به پزشکان بگوید که آیا شما سکته مغزی ایسکمیک داشته‌اید یا خیر، و سپس آن‌ها ارزیابی می‌کنند که آیا ترومبولیز برای شما امکان‌پذیر است یا خیر.

اگر مناسب نیستید، ممکن است به این دلیل باشد :

سکته شما ناشی از لخته نیست.
شما نمی دانید یا نمی توانید به پزشکان بگویید که چه زمانی علائم شما شروع شده است.
در محدوده زمانی دریافت ترومبولیز (در عرض سه ساعت، اما برای برخی افراد تا چهار ساعت و نیم طول می‌کشد) به بیمارستان نمی‌رسید.
شما یک اختلال خونریزی دارید.
اخیراً جراحی مغز انجام داده اید.
در سه ماه گذشته سکته مغزی یا آسیب سر دیگری داشته اید.
داروی فعلی شما با آلتپلاز سازگار نیست.

اگر برای ترومبولیز مناسب هستید، تیم پزشکی شما درمان را به شما توضیح خواهد داد. شما نیازی به امضای اسناد ندارید – یک توافق شفاهی کافی است. اگر نمی توانید رضایت خود را نیز اعلام کنید
به دلیل اثرات سکته مغزی شما یا دلیل دیگری، تیم پزشکی از نزدیکان شما یا یکی دیگر از اعضای خانواده اجازه می گیرد.

زمان بسیار مهم است، بنابراین اگر بلافاصله امکان صحبت با خانواده شما وجود ندارد، کادر پزشکی بر اساس آنچه که فکر می کنند به نفع شماست تصمیم می گیرند.

در ترومبولیز از دارویی به نام آلتپلاز یا فعال کننده پلاسمینوژن بافت نوترکیب (rt-PA) استفاده می شود. آلتپلاز را از طریق یک لوله کوچک به داخل سیاهرگ بازوی خود تزریق می کنید. در طی این روش که حدود یک ساعت طول می کشد، تیم پزشکی فشار خون، دمای بدن، تنفس و سطح قند خون شما را به دقت بررسی می کند تا مطمئن شود که آنها ثابت می مانند.

خطرات و فواید

پس از ترومبولیز، ۱۰ درصد بیماران بیشتر بدون ناتوانی قابل توجه بهبود می یابند. علیرغم مزایای آن، این خطر وجود دارد که ترومبولیز می تواند باعث خونریزی در مغز شود. در عرض هفت روز پس از انجام ترومبولیز، از هر ۲۵ نفری که تحت درمان قرار می‌گیرند، یک نفر دچار خونریزی مغزی می‌شود و این می‌تواند در حدود یک مورد از هر ۴۰ مورد کشنده باشد.

پزشکان به دقت خطر را برای بیمار در مقابل مزایای احتمالی درمان متعادل می کنند. بنابراین اگر فردی دارای شرایطی مانند خونریزی داخلی یا آسیب سر، آنوریسم یا فشار خون بالا کنترل نشده باشد، ممکن است واجد شرایط ترومبولیز نباشد.

ترومبکتومی (برداشتن لخته)

ترومبکتومی شامل بیرون کشیدن لخته خون از مغز شما با استفاده از دستگاه بازیابی لخته است. این کار با وارد کردن یک سیم در یک رگ خونی در کشاله ران، حرکت آن به سمت بالای مغز و بیرون کشیدن لخته خون انجام می شود.

مانند ترومبولیز، ترومبکتومی می تواند با بازگرداندن جریان خون در مغز به کاهش آسیب مغزی کمک کند. این بدان معناست که سلول های مغزی کمتری می میرند و احتمال ناتوانی جدی را کاهش می دهد.

این روش را می توان برای حدود ۱۰ درصد از افراد مبتلا به سکته مغزی ایسکمیک انجام داد. این تنها زمانی استفاده می شود که لخته در یک رگ خونی بزرگ در مغز باشد. باید در اسرع وقت بعد از سکته و حداکثر ظرف شش ساعت انجام شود. با این حال، اگر پزشکان فکر می کنند که برای فرد مفید است، می توان آن را تا ۲۴ ساعت پس از سکته انجام داد. اغلب در ترکیب با ترومبولیز (داروهای لخته شکن) استفاده می شود.

اگر لخته درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟

برداشتن لخته و درمان لخته‌شکنی در کاهش ناتوانی پس از سکته مغزی مؤثر است، اما تنها حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از افراد قادر به انجام آن‌ها هستند. این درمان‌ها در کنار مراقبت‌های استاندارد سکته مغزی، که شامل آزمایش‌ها، داروها و درمان است، انجام می‌شود.

بدون برداشتن یا درمان لخته شکن، لخته خون معمولاً طی چند روز یا چند هفته به طور طبیعی از بین می‌رود. شما مورد ارزیابی قرار می گیرید تا بفهمید سکته مغزی چگونه بر شما تأثیر می گذارد. پزشکان متخصص، پرستاران و درمانگرانی که در یک تیم کار می کنند تا مراقبت های تخصصی را به شما ارائه دهند، برای بهبودی شما حمایت می شود. همچنین به شما درمان هایی برای کاهش خطر سکته مغزی دیگر مانند داروهای رقیق کننده خون و قرص های فشار خون بالا داده می شود.

جراحی: همی کرانیکتومی رفع فشار

هنگامی که مغز آسیب می بیند، بافت ها می توانند متورم شوند، درست مانند یک کبودی. اگر تورم زیادی وجود داشته باشد، می تواند به سایر نواحی مغز شما فشار وارد کند و باعث آسیب بیشتر شود.

در تعداد بسیار کمی از موارد ممکن است نیاز به عمل جراحی برای کاهش فشار روی مغز شما باشد. همی کرانیکتومی کاهش فشار شامل باز کردن بخشی از جمجمه است تا مغز به سمت بیرون متورم شود و مقداری از فشار را کاهش دهد.

درمان هایی برای کاهش خطر سکته مغزی دیگر

دارو

به اکثر افرادی که دچار سکته مغزی ایسکمیک می شوند، داروهای رقیق کننده خون برای کمک به جلوگیری از تشکیل لخته تجویز می شود. برای اکثر افراد این دوز روزانه آسپرین و سپس کلوپیدوگرل است. اگر ترومبولیز دریافت می کنید، معمولاً باید حداقل ۲۴ ساعت صبر کنید تا بتوانید مصرف آسپرین را شروع کنید.

چه مدت باید داروهای رقیق کننده خون مصرف کنم؟

اکثر افراد مادام العمر نیاز به مصرف داروهای رقیق کننده خون دارند. دو نوع اصلی از داروهای رقیق کننده خون وجود دارد که به عنوان ضد پلاکت و ضد انعقاد شناخته می شوند. بسیاری از افراد به داروهای ضد پلاکتی مانند آسپرین و کلوپیدوگرل نیاز دارند. افرادی که دارای بیماری های قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی هستند، احتمال بیشتری دارد که داروهای ضد انعقاد مانند آپیکسابان، دابیگاتران، ادوکسابان، ریواروکسابان یا وارفارین مصرف کنند. در صفحه وب اختصاصی ما درباره داروهای رقیق کننده خون بیشتر بدانید.

جراحی برای عروق باریک در گردن (بیماری شریان کاروتید)

حدود ۱۵ درصد از سکته های مغزی ایسکمیک به دلیل تنگ شدن شریان های گردن است که به عنوان بیماری شریان کاروتید شناخته می شود. این با استفاده از اسکن سونوگرافی تخصصی گردن شما تشخیص داده می شود. بیماری شریان کاروتید به دلیل آترواسکلروز، تجمع مواد چرب در شریان‌های شما است.

بیماری شریان کاروتید گاهی اوقات با استفاده از یک روش جراحی درمان می شود. این به معنای برداشتن پوشش شریان، یا قرار دادن یک سیلندر مش (استنت) برای باز نگه داشتن شریان است. برای تصمیم گیری در مورد بهترین درمان برای کمک به کاهش خطر سکته مغزی، که ممکن است به جای جراحی شامل دارو باشد، ارزیابی می شوید.

برای اطلاعات بیشتر، صفحه وب بیماری شریان کاروتید ما را بخوانید.

منبع : stroke