سرطان پروستات زمانی شروع می شود که سلول های غده پروستات بدون کنترل تکثیر می شوند. پروستات غده ای است که فقط در مردان وجود دارد و وظیفه آن تولید بخشی از مایع منی است.
پروستات در زیر مثانه (اندام توخالی محل ذخیره ادرار) و در جلوی راست روده (آخرین قسمت روده ها) قرار دارد. درست در پشت پروستات غده هایی به نام وزیکول های منی قرار دارند که بیشتر مایعات را برای منی تولید می کنند. این بیماری شایعترین سرطان در مردان می باشد.
انواع سرطان پروستات
تقریبا همه سرطان های پروستات آدنوکارسینوم هستند. این سرطان ها از سلول های غده (سلول های مایع پروستات که به مایع منی اضافه می شود) ایجاد می شوند.
انواع دیگر سرطان که می توانند از پروستات شروع شوند عبارتند از :
کارسینوم سلول کوچک
تومورهای عصبی و غدد درون ریز (غیر از کارسینوم سلولهای کوچک)
کارسینوم سلول انتقالی
سارکوماس
انواع دیگر این سرطان نادر است. اگر به شما گفته شود که شما سرطان پروستات دارید مسلم است که آدنوکارسینوم است.
برخی از سرطان های پروستات به سرعت رشد و گسترش می یابند اما بیشتر آنها به آرامی رشد می کنند. در حقیقت مطالعات کالبد شکافی نشان می دهد که بسیاری از مردان مسن (و حتی برخی از مردان جوان) که به دلایل دیگر جان خود را از دست داده اند دارای سرطان پروستات نیز بوده اند که هرگز در طول زندگی آنها را تحت تأثیر قرار نداده است. در بسیاری از موارد نه آنها و نه پزشکانشان حتی نمی دانستند که به این بیماری مبتلا هستند.
علت سرطان پرستات
به طور کلی، همه مردان در طول زندگی خود در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات هستند. با این حال، عوامل خطر خاصی وجود دارد که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.
سن
سرطان تهاجمی پروستات در مردان زیر ۴۰ سال تقریباً وجود ندارد. اما با افزایش سن، خطر ابتلا افزایش می یابد. طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا، حدود ۶۰ درصد از تمام سرطان های پروستات در مردان بالای ۶۵ سال تشخیص داده می شود.
رژیم غذایی
تحقیقات پزشکی نشان می دهد که رژیم غذایی مصرف شده در کشورهای صنعتی غربی ممکن است عاملی در ایجاد سرطان پروستات باشد. اطلاعات زیر را در مورد رژیم غذایی و تأثیر آن بر خطر ابتلا به این بیماری در نظر بگیرید :
چربی : برخی از مطالعات نشان می دهد که مردانی که از رژیم غذایی پرچرب استفاده می کنند، به خصوص اگر حاوی گوشت قرمز یا لبنیات پرچرب باشد، ممکن است شانس بیشتری برای ابتلا داشته باشند.
میوه ها و سبزیجات : رژیم های غذایی سرشار از میوه ها و سبزیجات ممکن است خطر ابتلا به این بمیاری را کاهش دهد، اگرچه مشخص نیست که کدام ماده مغذی ممکن است مسئول این امر باشد.
کاروتنوئیدها : نشان داده شده است که کاروتنوئیدها مانند لیکوپن ها از رشد سلول های سرطانی پروستات انسانی که در آزمایشگاه رشد می کنند، جلوگیری می کنند. منبع اصلی لیکوپن، گوجه فرنگی فرآوری شده است. با این حال، مشخص نیست که آیا لیکوپن ها بر خطر سرطان پروستات در مردان تأثیر می گذارد یا خیر.
پیشگیری از سرطان پروستات
هیچ راهی مطمئن برای جلوگیری از سرطان وجود ندارد. بسیاری از عوامل خطر مانند سن و سابقه خانوادگی قابل کنترل نیستند. اما برخی از کارها وجود دارد که می تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.
وزن بدن، فعالیت بدنی و رژیم غذایی
در حال حاضر بهترین توصیه در مورد رژیم غذایی و فعالیت برای کاهش احتمال ابتلا به سرطان پروستات شامل :
وزن مناسب داشته باشید و آن را حفظ کنید.
از نظر جسمی فعال باشید.
از الگوی غذایی سالم، که شامل انواع میوه ها و سبزیجات رنگارنگ و غلات سبوس دار است پیروی کنید و از مصرف گوشت قرمز و فرآوری شده، نوشیدنی های شیرین شده با شکر و غذاهای کاملا فرآوری شده جلوگیری یا محدود کنید.
علائم سرطان پروستات
اگرچه علائم هشدار دهنده اولیه سرطان پروستات نادر است، گاهی اوقات مردان قبل از تشخیص علائم آن را تجربه می کنند. شدت علائم ممکن است به محل قرارگیری سرطان در پروستات و میزان پیشرفت آن بستگی داشته باشد. با این حال، داشتن هر یک از این علائم لزوماً به این معنی نیست که شما سرطان پروستات دارید یا این بیماری فراتر از مراحل اولیه خود پیشرفت کرده است.
علائم ادراری
نیاز به تکرر ادرار به خصوص در شب
مشکل در شروع ادرار یا نگه داشتن ادرار
جریان ضعیف یا قطع شده ادرار
ادرار دردناک یا سوزش
خون در ادرار
علائم نعوظ و انزال
اختلال نعوظ
انزال دردناک
خون در منی
کاهش حجم انزال (اگرچه هیدراتاسیون، رژیم غذایی و دفعات انزال بیشتر از سرطان پروستات بر حجم مایع تاثیر می گذارد)
علائم اندام تحتانی
درد یا سفتی مکرر در قسمت پایین کمر، لگن یا بالای ران
تورم در اندام تحتانی
علائم سرطان پروستات پیشرفته
اگر بیمار درد استخوان و تورم در اندام‌های تحتانی را تجربه کند به‌ویژه زمانی که با اختلال عملکرد ادراری، نعوظ یا انزال همراه باشد این موارد می‌توانند علائم سرطان پروستات پیشرفته باشند.
تشخیص سرطان پروستات
اگر براساس نتایج آزمایشات غربالگری یا علائم مشکوک به سرطان پروستات باشید برای اطمینان از آزمایشات استفاده می شود. تشخیص اصلی این نوع سرطان تنها با نمونه برداری از پروستات قابل انجام است.
سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی
پزشک شما در مورد علائمی مانند ادرار یا مشکلات جنسی و مدت زمان ابتلا به شما از شما سوال می کند. همچنین ممکن است از شما در مورد عوامل خطر احتمالی از جمله سابقه خانوادگی سوال شود.
پزشک همچنین شما را معاینه می کند. این ممکن است شامل معاینه رکتال باشد در طی آن پزشک انگشت را به راست روده شما وارد می کند تا احساس برآمدگی در ناحیه پروستات را چک کند.
پس از معاینه دکتر شما ممکن است آزمایشاتی را انجام دهد.
آزمایش خون PSA
آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) پروتئینی است که توسط سلول های غده پروستات (هم سلول های طبیعی و هم سلول های سرطانی) ساخته می شود. PSA بیشتر در نطفه است، اما مقدار کمی نیز در خون وجود دارد.
نمونه برداری از پروستات
اگر نتایج آزمایش خون PSA یا سایر آزمایشات مشکوک به سرطان باشید نمونه برداری انجام می شود. نمونه برداری روشی است که در آن نمونه های کوچکی از پروستات برداشته می شود و سپس با میکروسکوپ بررسی می شود. نمونه برداری با استفاده از سوزن اصلی ترین روش برای تشخیص سرطان پروستات است. این کار معمولا توسط متخصص ارولوژی انجام می شود.
آزمایشات تصویربرداری برای سرطان پروستات
در آزمایش های تصویربرداری از اشعه ایکس، میدان های مغناطیسی، امواج صوتی یا مواد رادیواکتیو برای ایجاد تصاویر از داخل بدن شما استفاده می شود. ممکن است از یک یا چند آزمایش تصویربرداری استفاده شود :
برای جستجوی سرطان در پروستات
برای کمک به پزشک در مشاهده پروستات در طی مراحل خاص
به دنبال شیوع سرطان به سایر قسمت های دیگر بدن
سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS)
برای این آزمایش یک کاوشگر کوچک به عرض انگشت روان می شود و در راست روده شما قرار می گیرد. این کاوشگر امواج صوتی را وارد می کند که وارد پروستات می شوند و پژواک ایجاد می کنند. این کاوشگر پژواک ها را می گیرد و رایانه آنها را به یک تصویر سیاه و سفید از پروستات تبدیل می کند.
این روش معمولا کمتر از ۱۰ دقیقه طول می کشد و در مطب پزشک یا کلینیک سرپایی انجام می شود. هنگام قرار دادن پروب مقداری فشار خواهید داشت اما معمولا دردناک نیست. ممکن است قبل از عمل ناحیه بی حس شود.
TRUS ممکن است در شرایط مختلف مورد استفاده قرار گیرد :
گاهی اوقات برای جستجوی مناطق مشکوک در پروستات در مردانی که نتیجه آزمایش غیر طبیعی PSA دارند استفاده می شود.
می توان از آن در طی نمونه برداری پروستات برای هدایت سوزن ها به ناحیه صحیح پروستات استفاده کرد.
می تواند برای اندازه گیری اندازه غده پروستات مورد استفاده قرار گیرد که می تواند به تعیین تراکم PSA کمک کند.
می تواند به عنوان راهنما در طی برخی از اشکال درمانی مانند براکی تراپی (پرتودرمانی داخلی) یا سرما درمانی استفاده شود.
تصویربرداری MRI
اسکن MRI می تواند به پزشکان تصویری کاملا واضح از پروستات و نواحی اطراف آن ارائه دهد. یک ماده حاجب به نام گادولینیوم ممکن است قبل از اسکن به داخل ورید تزریق شود تا جزئیات بهتر دیده شود.
مراحل سرطان پروستات
اگر سرطان پروستات در نمونه برداری تشخیص داده شود به آن درجه می دهند. درجه سرطان براساس چگونگی غیرطبیعی بودن سرطان در زیر میکروسکوپ است. سرطان های درجه بالاتر غیر طبیعی به نظر می رسند و به احتمال زیاد سریعتر رشد می کنند و گسترش می یابند. ۲ روش اصلی برای توصیف درجه سرطان وجود دارد.
نمره گلیسون
سیستم گلیسون که سالهاست از آن استفاده می شود، درجه بندی را براساس میزان سرطان شبیه بافت طبیعی پروستات اختصاص می دهد.
اگر سرطان شباهت زیادی به بافت طبیعی پروستات داشته باشد ، درجه ۱ تعیین می شود.
اگر سرطان بسیار غیر طبیعی به نظر برسد به آن نمره ۵ داده می شود.
درجه های ۲ تا ۴ دارای ویژگی هایی در این حد است.
تقریباً همه سرطان ها درجه ۳ یا بالاتر هستند. درجه ۱ و ۲ اغلب استفاده نمی شود.
گروه های درجه
در سال های اخیر پزشکان دریافته اند که نمره گلیسون ممکن است همیشه بهترین روش برای توصیف درجه سرطان نباشد. به همین دلیل پزشکان گروه های درجه ای را ایجاد کرده اند، از ۱ (به احتمال زیاد رشد و گسترش آهسته) تا ۵ (به احتمال زیاد سریع رشد و گسترش می یابد) :
گروه درجه ۱ = گلیسون ۶ (یا کمتر)
گروه درجه ۲ = گلیسون ۳ + ۴ = ۷
گروه درجه ۳ = گلیسون ۴ + ۳ = ۷
گروه درجه ۴ = گلیسون ۸
گروه ۵ = گلیسون ۹-۱۰
درمان سرطان پروستات
درمان سرطان پروستات معمولا یک به یک مورد استفاده می شود، اگرچه در بعضی موارد ممکن است به صورت ترکیبی باشد.
جراحی
اگز سرطان در خارج از غده پروستات گسترش یافته باشد جراحی انجام می شود.
نوع اصلی جراحی برای این بیماری پروستاتکتومی رادیکال است. در این عمل جراح کل غده پروستات به اضافه برخی از بافت های اطراف آن از جمله وزیکول های منی را از بین می برد.
رادیوتراپی
رادیوتراپی از پرتوهای پر انرژی یا ذرات برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می کند. بسته به مرحله سرطان پروستات و سایر عوامل، ممکن است از پرتودرمانی استفاده شود :
به عنوان اولین درمان سرطان که هنوز فقط در غده پروستات است و درجه پایینی دارد.
به عنوان بخشی از اولین درمان (همراه با هورمون درمانی) برای سرطان هایی که در خارج از غده پروستات و در بافت های مجاور رشد کرده اند.
اگر سرطان به طور کامل برداشته نشود یا پس از جراحی دچار عود سرطان پروستات می شوید.
اگر سرطان پیشرفته است، برای کمک به تسکین علائم.
سرما درمانی
سرمادرمانی استفاده از دمای بسیار سرد برای یخ زدگی و از بین بردن سلول های سرطانی پروستات و بیشتر پروستات است.
چه زمانی از سرما درمانی استفاده می شود؟
اگر سرطان بعد از پرتودرمانی دوباره برگردد باشد از سرما درمانی استفاده می شود. این ممکن است یک گزینه برای درمان مردان مبتلا به سرطان پروستات در مراحل اولیه کم خطر باشد که نمی توانند جراحی یا پرتودرمانی کنند. با این حال بیشتر پزشکان از سرما درمانی به عنوان اولین درمان استفاده نمی کنند.
هورمون درمانی
هورمون درمانی را سرکوب آندروژن نیز می نامند. هدف این است که سطح هورمونهای مردانه به نام آندروژن در بدن را کاهش داده و یا از تبدیل آنها به سلولهای سرطانی جلوگیری کند.
چه زمانی از هورمون درمانی استفاده می شود؟
هورمون درمانی ممکن است مورد استفاده قرار گیرد :
اگر سرطان بیش از حد گسترش یافته است که با جراحی یا پرتو درمانی قابل درمان نباشد.
اگر سرطان پس از درمان با جراحی یا پرتودرمانی باقی بماند یا دوباره برگردد
همراه با پرتودرمانی به عنوان درمان اولیه، اگر در معرض خطر بازگشت سرطان پس از درمان هستید
قبل از پرتودرمانی که سعی در کوچک کردن سرطان دارد تا درمان موثرتر باشد
شیمی درمانی
در شیمی درمانی از داروهای ضد سرطانی که به داخل ورید تزریق می شوند یا از راه دهان تجویز می شوند استفاده می شود. این داروها از طریق جریان خون عبور می کنند تا به سلولهای سرطانی در بیشتر قسمت های بدن برسند.
چه زمانی شیمی درمانی استفاده می شود؟
اگر سرطان پروستات به خارج از غده پروستات گسترش یافته باشد و هورمون درمانی موثر نباشد گاهی اوقات از شیمی استفاده می شود. تحقیقات اخیر همچنین نشان داده است که شیمی درمانی همراه با هورمون درمانی نیز ممکن است مفید باشد.
احتمال مرگ در سرطان پروستات
این سرطان پس از سرطان ریه، دومین عامل مرگ ناشی از سرطان است. از هر ۴۱ مرد ۱ نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست خواهند داد.
