چرا شیمی درمانی باعث ریزش مو می شود؟

ریزش مو یکی از عوارض رایج شیمی درمانی است. این به این دلیل است که شیمی‌ درمانی سلول‌هایی را که به سرعت تقسیم می‌شوند در سراسر بدن هدف قرار می‌دهد و سرطان را هدف قرار می‌دهد، اما همچنین بر سلول‌های سالمی که روی پوست سر و سراسر بدن مو تولید می‌کنند، تأثیر می‌گذارد.

این ریزش مو به طور کلی چند هفته پس از شروع شیمی درمانی شروع می شود و اکثر افراد (اما نه همه) آن را تجربه می کنند. موها معمولاً حداقل تا حدی دوباره رشد می‌کنند و رشد مجدد موها مدت کوتاهی پس از پایان شیمی‌درمانی آغاز می‌شود. دانستن اینکه چه انتظاری دارید می تواند به شما کمک کند برای شیمی درمانی آماده شوید.

اثر شیمی درمانی بر سلول ها

سلول های سرطانی تمایل دارند خیلی سریع تقسیم شوند، با سرعتی بسیار بالاتر از بسیاری از سلول های بدن. آنها سیگنال‌ها و مکانیسم‌هایی را که به سلول‌های طبیعی می‌گوید تقسیم را متوقف کنند، نادیده می‌گیرند.

برخی از سلول های طبیعی بدن ما نیز به سرعت تقسیم می شوند، مانند سلول های فولیکول مو، سلول های غشای مخاطی پوشش دستگاه گوارش (دهان، گلو، معده، روده) و سلول های تولید کننده خون در مغز استخوان.

داروهای شیمی درمانی با هدف قرار دادن سلول هایی که به سرعت تقسیم می شوند، عمل می کنند. آنها به مواد ژنتیکی داخل سلول ها (RNA و DNA) که تقسیم سلولی را هدایت می کنند، آسیب می رسانند. داروهای شیمی درمانی نمی توانند تفاوت بین این سلول های طبیعی با تقسیم سریع و سلول های سرطانی را تشخیص دهند، بنابراین دارو بر این سلول ها نیز تأثیر می گذارد.

فولیکول‌های مو منبع خون خوبی دارند که متأسفانه به داروهای شیمی‌درمانی اجازه می‌دهد تا به طور مؤثر به آن‌ها برسند. حدود ۶۵ درصد از افرادی که شیمی درمانی می شوند، ریزش مو را تجربه می کنند. میزان ریزش مو می تواند بستگی به این دارد که کدام عامل شیمی درمانی استفاده شده است، همچنین به زمان، دوز و مسیر تجویز بستگی دارد. همچنین می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، و پیش بینی اینکه چه کسی بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرد دشوار است.

پنج دسته از داروهای شیمی درمانی وجود دارد که هر کدام بخش متفاوتی از چرخه رشد سلولی را تحت تأثیر قرار می دهند یا به روشی متفاوت عمل می کنند. اینکه کدام عامل انتخاب می شود بستگی به نوع سرطان دارد.

عوامل آلکیله کننده

عوامل آلکیله کننده به DNA سلول در تمام مراحل چرخه رشد سلولی آسیب می رساند. آنها برای سرطان سینه، ریه و تخمدان و همچنین سرطان خون استفاده می شوند

عواملی که بیشتر باعث ریزش مو می شوند عبارتند از سیتوکسان (سیکلوفسفامید) و بوسولفکس (بوسولفان). نمک های فلز پلاتین، مانند پاراپلاتین (کاربوپلاتین) و پلاتینول (سیس پلاتین) کمتر باعث ریزش مو می شوند.

آنتی متابولیت ها

آنتی متابولیت ها به عنوان واحدهای سازنده RNA و DNA ظاهر می شوند و از مواد ژنتیکی جلوگیری می کنند تا از خود کپی بسازند، بنابراین سلول نمی تواند تقسیم شود. آنها برای سرطان سینه، تخمدان و روده بزرگ و همچنین سرطان خون استفاده می شوند.

آدروسیل (فلوئورواوراسیل) و جمزار (جمسیتابین) احتمال بیشتری دارد که باعث ریزش مو شوند، در حالی که متوترکسات احتمال کمتری دارد.

آنتی بیوتیک های ضد تومور

آنتی بیوتیک های ضد تومور بر توانایی سلول ها برای ساختن کپی از DNA اثر می گذارند و از رشد و تقسیم سلولی جلوگیری می کنند. آنها برای درمان بسیاری از انواع سرطان استفاده می شوند.

در این میان، Cosmegen (داکتینومایسین)، آدریامایسین (دوکسوروبیسین) و آیدامایسین (idarubicin) بیشتر احتمال دارد باعث ریزش مو شوند، در حالی که Bleo 15K (بلئومایسین) و Mutamicin (میتومایسین C) احتمال کمتری دارد که این کار را انجام دهند.

مهارکننده های توپوایزومراز

آلکالوئیدهای گیاهی (مهارکننده‌های توپوایزومراز) آنزیم‌های خاصی را هدف قرار می‌دهند که رشته‌های DNA را قادر می‌سازد تا جدا شوند و از خود کپی بسازند. آنها برای سرطان ریه، تخمدان، کولورکتال و پانکراس و همچنین برخی سرطان‌ها استفاده می‌شوند.

در بین این گروه، ریزش مو با VePesid (اتوپوزید) و Camptosar (irinotecan) بیشتر و با Novantrone (میتوکسانترون) و Hycamtin (توپوتکان) کمتر دیده می شود.

مهارکننده های میتوز

سایر آلکالوئیدهای گیاهی مهارکننده های میتوزی هستند. آنها آنزیم هایی را که برای تولید مثل سلولی مورد نیاز هستند، مهار می کنند. اینها عبارتند از تاکسان ها (ساخته شده از پوست درخت سرخدار اقیانوس آرام) و آلکالوئیدهای وینکا (مشتق شده از گیاه مریم گلی). آنها برای سرطان سینه، ریه و خون استفاده می شوند.

این عوامل شیمی درمانی بیشتر باعث ریزش مو می شوند. آنها عبارتند از تاکسول (پکلیتاکسل)، تاکسوتر (دوستاکسل)، النس (اپی روبیسین)، ایکسمپرا (ایکسابپیلون)، النس (اپی روبیسین)، وینکاسار (وینکریستین)، و آلوکرست (وینورلبین).

جدول زمانی ریزش مو شیمی درمانی

ریزش مو معمولاً بلافاصله پس از شیمی درمانی اتفاق نمی افتد. در عوض، ممکن است پس از چند درمان شروع شود.

مطالعه ای بر روی افراد مبتلا به سرطان سینه که تحت درمان با شیمی درمانی قرار گرفتند، نشان داد که ۹۹.۹٪ به طور متوسط از روز ۱۸ درمان، ریزش مو را تجربه کردند. تنها ۴٪ هنوز پس از دو سال ریزش مو داشتند.

۱ تا ۳ هفته پس از اولین درمان : ریزش مو شروع می شود.

۱ تا ۲ ماهگی : ریزش مو شدید می شود.

۳ تا ۶ ماه پس از پایان درمان : موها دوباره رشد می کنند.

انتظار چه چیزی را باید داشته باشید

ممکن است موها به صورت دسته‌ای بریزند یا به نظر می‌رسند که در حال نازک شدن هستند زیرا هر بار چند تار از سراسر پوست سر خود را از دست می‌دهید. بسته به نوع شیمی درمانی مورد استفاده، ممکن است فقط موهای سر یا تمام قسمت های بدن از جمله مژه ها و ابروها، بازو، پاها، زیر بغل و ناحیه شرمگاهی از دست برود.

علائم دیگری که ممکن است تجربه کنید عبارتند از :

پوست سر شما ممکن است به دلیل اثرات شیمی درمانی احساس خارش، حساسیت، خشکی یا افزایش حساسیت داشته باشد. یک کرم یا لوسیون ملایم ممکن است کمک کند.
شیمی درمانی می تواند پوست شما را نسبت به نور خورشید حساس تر کند. از کرم ضد آفتاب با حداقل فاکتور ۳۰ محافظ در برابر آفتاب استفاده کنید، از جمله روی پوست سر خود، و در بیرون از منزل از کلاه استفاده کنید.
ممکن است متوجه قرمزی یا تیره شدن پوست یا سایر تغییرات رنگدانه شوید.
موهای باقی مانده شما ممکن است کدر یا خشک باشند.

آیا می توانم از ریزش مو در اثر شیمی درمانی جلوگیری کنم؟

در حالی که ریزش مو ممکن است به داروی شیمی درمانی مورد استفاده و نحوه انجام درمان بستگی داشته باشد، این انتخاب ها به طور مناسبی انجام می شوند تا در برابر نوع سرطان تحت درمان موثرترین باشند.

یکی از اقدامات پیشگیرانه استفاده از خنک کننده پوست سر است. این کار را می توان با کیسه های یخ، کلاه های خنک کننده یا سیستم های خنک کننده پوست سر که قبل، در حین یا بعد از درمان استفاده می شود، انجام داد. این باعث می شود مویرگ های تامین کننده فولیکول های مو منقبض شوند، بنابراین آنها کمتر در معرض داروهای شیمی درمانی قرار می گیرند.

اثربخشی خنک کننده پوست سر هنوز در حال بررسی است، اما دستگاه ها توسط سازمان غذا و دارو تایید شده اند. به نظر می رسد برای شیمی درمانی مبتنی بر تاکسان بهترین کار را دارد.

استفاده از روگین (ماینوکسیدیل) برای جلوگیری از ریزش مو نشان داده نشده است، اما ممکن است شدت آن را کاهش دهد یا مدت زمان رشد مجدد مو را کوتاه کند.

ملایمت با مو و پوست سر می تواند به کاهش ریزش و شکستگی مو و همچنین جلوگیری از تحریک پوست سر کمک کند. این نکات را دنبال کنید :

مرتب شامپو نزنید.
از آب گرم برای تمیز کردن پوست سر خود استفاده کنید و به جای مالش، آن را خشک کنید.
از شامپوها و نرم کننده های ملایم که عطر ندارند استفاده کنید. از هرگونه محصول مو مانند اسپری مو، ژل یا روغن اجتناب کنید.
ملایم باشید و شانه زدن یا مسواک زدن را به حداقل برسانید.
اگر باید از سشوار استفاده کنید، از دمای کم استفاده کنید. از اتو فر کننده استفاده نکنید.
از استفاده از غلطک های برس برای فر کردن یا مرتب کردن موها و همچنین از هر مدلی که موها را با نگهدارنده دم اسبی یا بند مو به عقب می کشید خودداری کنید.
موهای خود را رنگ نکنید.
سعی کنید روی یک روبالشی ساتن بخوابید.

رشد مو بعد از شیمی درمانی

با اکثر انواع شیمی درمانی، سلول های فولیکول های مو به اندازه کافی بازسازی می شوند تا رشد مو از سر گرفته شود. آنها معمولاً یک چرخه رشد فعال را پشت سر می گذارند، سپس استراحت می کنند. شیمی درمانی تعداد بیشتری از آنها را به فاز استراحت (تلوژن) می فرستد که معمولاً ۱۰۰ روز طول می کشد.

برخی افراد متوجه می‌شوند که موها حتی قبل از پایان درمان شروع به بازگشت می‌کنند، اما معمولاً پس از دو تا سه ماه رشد مجدد آن مشاهده می‌شود. در ابتدا، ممکن است مقدار کمی از موهای تیره مانند و به دنبال آن مقادیر ضخیم تر مو را مشاهده کنید.

تا حدود شش ماه پس از درمان، ممکن است موهای شما به اندازه ای باشد که بتوانید آن را حالت دهید.

با این حال، برخی افراد رشد مجدد مو را نمی بینند. برخی از انواع شیمی درمانی (مانند بوسولفان و سیکلوفسفامید) خطر بیشتری برای ریزش موی دائمی دارند.

اثرات شیمی درمانی بر روی فولیکول‌های مو می‌تواند منجر به رشد مجدد موها با رنگ یا بافت متفاوت و موج‌ها یا فرهای متفاوت نسبت به قبل شود. در مطالعه درمان سرطان سینه، ۵۳ درصد گفتند موهایشان وز یا فر شده است، ۵۸ درصد موهای نازک تر، ۶ درصد موهای ضخیم تر، ۳۸ درصد موهایشان خاکستری یا سفیدتر و ۵ درصد موهای تیره تر را گزارش کردند.

منبع : verywellhealth