احتمالا برای شما هم پیش آمده که ناگهان دهانتان به سوزش افتاده و نتوانسته‌اید دلیل آن را بیابید. شاید برایتان عجیب باشد که بگوییم سوزش بدون دلیل دهان، نوعی سندرم است و بسیاری از افراد در طول زندگی خود آن را تجربه می‌کنند.
سندرم سوزش دهان (BMS) نوعی اختلال نسبتا پیچیده است که با سوزش و درد در ناحیه دهان بروز می‌کند. اگر می‌خواهید بدانید سندرم BMS چیست، چه علل و علائمی دارد، روش تشخیص و درمان آن چگونه است تا پایان با ما همراه باشید.
سندرم سوزش دهان چیست؟
سندرم سوزش دهان (Burning Mouth Syndrome) یا به اختصار BMS، وضعیتی است که باعث احساس سوزش در نواحی مختلف حفره دهان می‌شود. لب‌ها، لثه‌ها، سقف دهان (کام)، داخل گونه و زبان نواحی هستند که تحت تاثیر این سندرم قرار می‌گیرند.
این حس ناخوشایند همانند زمانی است که ناحیه دهان با خوردن یک نوشیدنی یا خوراکی داغ سوخته است. ایجاد سندرم سوزش دهان به خصوص از نوع ثانویه، ممکن است به علت خشکی دهان یا انواع بیماری های گوارشی باشد.
علائم این اختلال ممکن است با طور ناگهانی یا تدریجی ظاهر شود، دائمی باشد یا به صورت دوره‌ای پدید آید و از بین برود. همچنین می‌تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد و هنگام خوردن یا آشامیدن بهبود یابد.
سندرم سوزش دهان چه علائمی دارد؟
سندرم سوزش دهان معمولا تغییر فیزیکی قابل توجهی در حفره دهان ایجاد نمی‌کند. علائم BMS بیشتر به صورت احساس ناخوشایندی است که شما در نواحی مختلف دهان تجربه می‌کنید. از جمله:
- احساس سوزش در بخش‌های مختلف دهان
- احساس تلخی یا طعم فلز در دهان
- مشکل در بلع
- خشکی دهان
- کاهش یا از دست دادن حس چشایی
- افزایش تشنگی
- سوزن سوزن شدن یا بی حسی دهان
دلایل ایجاد سندرم BMS
- خشکی دهان
- استرس و اضطراب زیاد
- اختلالات هورمونی به دلایل مختلف مانند یائسگی
- اختلال در فعالیت غدد درون ریز مثل کم کاری تیروئید و دیابت
- حساسیت به مواد غذایی و داروها
- بیماری‌های دهانی مانند زبان جغرافیایی و لیکن پلان دهانی
- رفلاکس اسید معده
- تداخلات دارویی
- سوءتغذیه، کمبود مواد معدنی (روی و آهن) و ویتامین‌های گروه B
انواع سندرم سوزش دهان
سندرم سوزش دهان دارای دو نوع اولیه و ثانویه است که هر یک علائم و روش درمان خاص خود را دارند.
سندرم سوزش دهان اولیه
در BMS اولیه فرد بدون داشتن بیماری زمینه‌ای یا ناهنجاری خونی و آزمایشگاهی، در دهان یا روی زبان احساس سوزش دارد. این مشکل در اغلب موارد به اختلال در اعصاب حسی محیطی یا مرکزی مربوط است و به نام سوزش دهان ایدیوپاتیک شناخته می‌شود.
سندرم سوزش دهان ثانویه
در سندرم سوزش دهان ثانویه فرد به دلیل مشکلات و بیماری‌های روانی یا جسمی دچار سوزش دهان می‌شود.از دلایل ایجاد سندرم احساس سوزش در دهان از نوع ثانویه، موارد زیر هستند:
- خشکی دهان
- حساسیت‌های غذایی و دارویی
- کمبودهای تغذیه‌ای
- استرس و اضطراب مزمن
- تحریک بیش از حد دهان
- اختلال غدد درون ریز، دیابت
- رفلاکس معده یا سایر مشکلات گوارشی
برای تشخیص و درمان سندرم BMS به چه دکتری مراجعه کنیم؟
سندرم سوزش دهان انواع و علل مختلفی دارد که برای تشخیص و درمان آن‌ها باید به پزشک متخصص مربوطه مراجعه نمایید. اگر نمی‌دانید علت سوزش دهانتان کدام مورد است برای تشخیص اولیه و شروع درمان می‌توانید با دندانپزشک عمومی، متخصص بیماری‌های فک و دهان یا متخصص بیماری‌های داخلی مشورت کنید.
پزشک با بررسی وضعیت دندان‌ها، لثه و سایر بافت‌های دهان می‌تواند وجود التهابات، زخم‌ها یا بیماری‌های دهانی را شناسایی کرده و برای درمان آن‌ها اقدام کند. در صورت سلامتی دهان و دندان‌ها، پزشک از سایر روش‌های تشخیص سندرم احساس سوزش در دهان کمک گرفته و شما را به متخصص مربوط ارجاع می‌دهد.
روش های تشخیص سندرم سوزش دهان
اختلال سوزش دهان با روش یا آزمایش خاصی، به طور مستقیم قابل تشخیص نیست. معمولا پزشک سعی می‌کند با معاینه دهان، بررسی سوابق پزشکی و داروهای مصرفی بیمار احتمال ابتلا به سایر بیماری‌ها را رد کند تا به این سندرم برسد.
به طور کلی از روش‌های زیر برای تشخیص سندرم سوزش دهان استفاده می‌شود:
- نمونه‌برداری (بیوپسی) یا کشت دهان: تجزیه و تحلیل نمونه‌ها با هدف تشخیص عفونت‌های قارچی، ویروسی و باکتریایی انجام می‌شود.
- اندازه گیری بزاق: این آزمایش کاهش جریان بزاق و خشکی دهان را تایید یا رد می‌کند.
- آزمایش خون: هدف از انجام آزمایش خون، سنجش تعداد سلول‌های خونی، سطح قند خون، عملکرد غده تیروئید، فاکتورهای تغذیه‌ای و بررسی عملکرد سیستم ایمنی بدن است.
- تست آلرژی: حساسیت بیمار به غذاها، مواد افزودنی، مواد مورد استفاده در دندانپزشکی و محصولات بهداشتی دهان با این تست بررسی می‌شود.
- تنظیم مجدد داروها: اگر بیماری دارویی مصرف کند که احتمال سوزش دهان از عوارض جانبی آن باشد، پزشک ممکن است برای اطمینان از این موضوع، دوز دارو را تغییر دهد یا داروی دیگری را جایگزین آن نماید.
- تصویر برداری: گاهی برای تشخیص سایر بیماری‌ها، تهیه عکس ام آر آی (MRI) یا سی تی اسکن (CT) توصیه می‌شود.
- پرسشنامه روانشناسی: ممکن است پزشک از شما بخواهد به سوالات یک پرسشنامه روانشناسی پاسخ دهید. این کار برای بررسی علائم اضطراب، افسردگی و سایر بیماری‌های مربوط به سلامت روان صورت می‌گیرد.
- تست رفلاکس معده: این آزمایش به تشخیص مشکلات گوارشی و برگشت اسید معده به مری و دهان کمک می‌کند.
روش های دارویی برای درمان سندرم سوزش دهان اولیه
در سندرم سوزش دهان ثانویه که علت آن یک بیماری جسمی یا روانی است پزشک داروهایی را برای درمان آن بیماری زمینه‌ای تجویز می‌کند. اما برای درمان سندرم احساس سوزش در دهان از نوع اولیه هیچ درمان شناخته شده قطعی وجود ندارد و تنها با مصرف برخی داروها می‌توان علائم آزاردهنده آن را کاهش داد.
- بزاق مصنوعی و محصولات جایگزین بزاق
- داروهای مسکن
- داروهای ضد تشنج مانند کلونازپام
- داروهای آرامبخش و ضد افسردگی
- داروهای مسدود کننده درد عصبی
درمان های خانگی برای سندرم BMS
روش‌های ساده زیر را می‌توانید به عنوان درمان خانگی سندرم سوزش دهان امتحان کنید.
- نوشیدن مایعات کافی
- نگه داشتن آب سرد یا یخ در دهان
- توجه به بهداشت دهان و دندان‌ها
- پرهیز از مصرف مواد غذایی محرک مانند غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی (گوجه فرنگی، مرکبات، نوشابه و قهوه)، غذاهای پر ادویه، نوشیدنی‌های الکلی، دارچین و نعنا
- ترک سیگار کشیدن
- کاهش استرس
- ضد عفونی کردن دهان با دهانشویه‌های بدون نسخه
- استفاده از خمیردندان و دهانشویه بدون اسانس و مخصوص دندان‌های حساس
- مصرف مکمل‌های غذایی
- استفاده از ژل‌ها و اسپری‌های بی حس کننده دهان
- استفاده از خواص تسکین دهنده گیاهان دارویی مانند آلوئه‌ورا، بابونه و مریم گلی
در این مقاله سعی کردیم توضیحات کاملی در مورد سندرم سوزش دهان به شما ارائه دهیم. اگر به طور مکرر دچار سوزش در ناحیه دهان می‌شوید و راهکارهای خانگی علائم شما را تسکین نمی‌دهد بهتر است هرچه سریع‌تر برای تشخیص علت آن به پزشک مراجعه کنید.
در نظر داشته باشید که BMS می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به بیماری‌های جدی مانند دیابت، اختلال در عملکرد غدد درون ریز و مشکلات گوارشی باشد.
