سرطان های دستگاه گوارش یک اصطلاح جمعی برای توصیف سرطان هایی است که بر سیستم گوارشی تأثیر می گذارد. در سراسر جهان، شایع ترین سرطان های تشخیص داده شده دستگاه گوارش عبارتند از : سرطان روده بزرگ، سرطان معده، سرطان های کبد ، سرطان مری و سرطان پانکراس.
سرطان های کمتر شایع دستگاه گوارش شامل سرطان‌هایی است که مقعد، آپاندیس، مجرای صفراوی، کیسه صفرا و روده کوچک را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
سرطان های دستگاه گوارش بیش از هر نوع سرطان دیگری مسئول مرگ و میرهای مرتبط با سرطان هستند. در سال ۲۰۲۰، حدود ۳.۵ میلیون مرگ در سرتاسر جهان به آنها مربوط می شود و ۵.۰ میلیون مورد جدید دیگر در همان سال تشخیص داده شده است.
سرطان روده بزرگ شایع ترین سرطان دستگاه گوارش
سرطان روده بزرگ زمانی اتفاق می‌افتد که توده‌ای در پوشش داخلی روده بزرگ (کولون)، یا انتهای آن (راست روده)، سرطانی می‌شود. این یکی از علل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در مردان و زنان در سراسر جهان است.
تقریباً ۲۵٪ از بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ در زمان تشخیص اولیه متاستاز دارند و تقریباً نیمی از آنها در مقطعی متاستاز ایجاد می کنند که به میزان بالای مرگ و میر آن کمک می کند.
علائم شایع عبارتند از : تغییر در عادات روده، درد عمومی یا موضعی شکم، کاهش وزن بدون دلایل خاص دیگر، ضعف، کمبود آهن و کم خونی.
عوامل خطر عبارتند از : سن، بیماری التهابی روده، سابقه خانوادگی، افزایش شاخص توده بدنی، کاهش فعالیت بدنی، مصرف الکل و سیگار، و همچنین تعدادی از عوامل غذایی. تصور می‌شود مصرف زیاد گوشت‌های فرآوری‌شده و قرمز به افزایش خطر کمک می‌کند، در حالی که تصور می‌شود مصرف زیاد میوه‌ها و سبزیجات باعث محافظت می‌شود
سرطان معده
شیوع سرطان معده به طور قابل توجهی در سراسر جهان متفاوت است. بیشترین میزان در آسیای شرقی، اروپای شرقی و آمریکای جنوبی و کمترین آن در آمریکای شمالی و اروپای غربی مشاهده شده است. در ۶۰ سال گذشته، کاهش تدریجی موارد جدید در سراسر آمریکای شمالی و اروپای غربی و اخیراً در مناطق با شیوع بالاتر وجود داشته است.
علائم شایع عبارتند از : کاهش وزن، دیسفاژی، سوء هاضمه، استفراغ، سیری زودرس و یا کم خونی فقر آهن.
عوامل خطر عبارتند از :
عمومی : جنس مذکر (میزان بروز دو برابر زنان)، عفونت هلیکوباکتر پیلوری، مصرف دخانیات، گاستریت آتروفیک، گاسترکتومی نسبی و بیماری منتریه
آناتومیک زیر سایت خاص:
هلیکوباکتر پیلوری و فاکتورهای غذایی با سرطان معده یا دیستال مرتبط هستند
چاقی
رفلاکس با سرطان هایی مرتبط است که در محل اتصال معده به مری اتفاق می افتد
سرطان کبد سومین سرطان دستگاه گوارش
سرطان کبد سومین شکل شایع سرطان دستگاه گوارش است. دو نوع اصلی وجود دارد : HCC و سرطان مجرای صفراوی داخل کبدی. HCC رایج‌تر از این دو است، با افزایش نرخ در سطح جهانی در ۲۰ سال گذشته (و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ افزایش یابد).
علائم شایع عبارتند از : درد، خستگی، کاهش وزن و سندرم های انسدادی مانند آب آوردن شکم و یرقان.
عوامل خطر عبارتند از : بیماری مزمن کبد، سیروز کبدی و عفونت هپاتیت.
سرطان مری
دو نوع اصلی سرطان مری وجود دارد. کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC) و آدنوکارسینوم. SCC بیشتر در قسمت‌های فوقانی و میانی دستگاه مری رخ می‌دهد، در حالی که آدنوکارسینوم معمولاً در قسمت تحتانی مری، نزدیک محل اتصال به معده رخ می‌دهد.
اگرچه SCC تقریباً ۹۰٪ موارد سرطان مری را تشکیل می دهد، آدنوکارسینوم با نرخ مرگ و میر بالاتری همراه است. در واقع، نرخ مرگ و میر آدنوکارسینوما اکنون در برخی کشورها از SCC پیشی گرفته است.
علائم شایع عبارتند از : بلع دشوار یا دردناک، کاهش وزن پیشرونده، حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، درد قفسه سینه و گرفتگی صدا.
عوامل خطر عبارتند از :
مصرف سیگار و الکل برای SCC
ریفلاکس مزمن معده و چاقی برای آدنوکارسینوما
سرطان های دستگاه گوارش سرطان مقعد
سرطان مقعد تنها ۱.۵ درصد از سرطان های دستگاه گوارش را نشان می‌دهد، اما در دهه‌های اخیر افزایشی در بروز جهانی وجود داشته است. SCC مقعد به شدت با عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) مرتبط است که عامل ایجادکننده آن در ۸۰ تا ۸۵ درصد است. از موارد
علائم شایع عبارتند از : توده پری مقعد، زخم های التیام نیافته، درد، خونریزی، خارش، ترشح، بی اختیاری مدفوع و فیستول.
عوامل خطر عبارتند از : عفونت HPV، آمیزش مقعدی، تعداد زیاد شرکای جنسی در طول عمر، عفونت ویروس نقص ایمنی انسانی، سرکوب سیستم ایمنی در گیرندگان پیوند، استفاده از سرکوب کننده‌های ایمنی، سابقه سایر سرطان‌های مرتبط با HPV، اختلالات خودایمنی، محرومیت اجتماعی و استعمال سیگار.
