ذات الریه یا سینه پهلو چیست؟

ذات الریه یا سینه پهلو عفونتی است که یک یا هر دو ریه را درگیر می کند. باعث پر شدن کیسه های هوایی یا آلوئول های ریه از مایع یا چرک می شود. باکتری ها، ویروس ها یا قارچ ها ممکن است باعث بیماری ذات الریه شوند. علائم می تواند از خفیف تا جدی متغیر باشد و ممکن است شامل سرفه با یا بدون مخاط (ماده لزج)، تب، لرز و مشکلات تنفسی باشد. این که سینه پهلو شما چقدر جدی است به سن، سلامت کلی شما و عامل ایجاد عفونت شما بستگی دارد.

برای تشخیص ذات الریه، پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی می کند، معاینه فیزیکی انجام می دهد و آزمایش های تشخیصی مانند عکس قفسه سینه را تجویز می کند. این اطلاعات می تواند به پزشک شما کمک کند تا تشخیص دهد شما چه نوع سینه پهلو دارید.

درمان پنومونی ممکن است شامل آنتی بیوتیک ها یا داروهای ویروسی یا قارچی باشد. بهبودی از ذات الریه ممکن است چند هفته طول بکشد. اگر علائم شما بدتر شد، باید فورا به پزشک مراجعه کنید. اگر سینه پهلو شدید دارید، ممکن است لازم باشد برای آنتی بیوتیک هایی که از طریق خط داخل وریدی (IV) و اکسیژن درمانی داده می شود به بیمارستان بروید.

نام دیگر ذات الریه

بیماری ذات الریه می تواند با نام های دیگری نیز ظاهر شود. پزشکان گاهی اوقات از اصطلاحات پنومونیت یا برونکوپنومونی استفاده می کنند. پنومونی بیمارستانی به معنای پنومونی است که در بیمارستان به دلیل دیگری به دست می آید. پنومونی مضاعف به معنای سینه پهلو در هر دو لوب ریه است.

علت ذات الریه

بیشتر اوقات بدن شما میکروب ها را از هوایی که تنفس می کنید فیلتر می کند. گاهی اوقات میکروب هایی مانند باکتری ها، ویروس ها یا قارچ ها وارد ریه های شما شده و باعث عفونت می شوند.

هنگامی که این میکروب ها وارد ریه های شما می شوند، سیستم ایمنی بدن شما، که دفاع طبیعی بدن شما در برابر میکروب ها است، وارد عمل می شود. سلول های ایمنی به میکروب ها حمله می کنند و ممکن است باعث التهاب کیسه های هوایی یا آلوئول های شما شوند. التهاب می تواند باعث پر شدن کیسه های هوایی با مایع و چرک شود و علائم ذات الریه را ایجاد کند.

باکتری ها

باکتری ها یکی از علل شایع پنومونی در بزرگسالان هستند. بسیاری از انواع باکتری ها می توانند باعث ذات الریه شوند، اما استرپتوکوک پنومونیه (که به آن باکتری پنوموکوک نیز می گویند) شایع ترین علت  است.

برخی از باکتری ها باعث ایجاد ذات الریه با علائم یا ویژگی های متفاوت از سیه پهلو “معمولی” می شوند. این عفونت پنومونی آتیپیک نامیده می شود. برای مثال، مایکوپلاسما پنومونیه باعث شکل خفیفی از ذات‌الریه می‌شود که اغلب به آن پنومونی راه رفتن می‌گویند. لژیونلا پنوموفیلا باعث نوع شدید پنومونی به نام پیوند خارجی بیماری لژیونر می شود. ییماری ذات الریه باکتریایی می تواند خود به خود اتفاق بیفتد یا بعد از سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد شود.

ویروس ها

ویروس هایی که ریه ها و مجاری هوایی شما را آلوده می کنند می توانند باعث ذات الریه شوند. آنفولانزا (ویروس آنفولانزا) و سرماخوردگی (رینوویروس) معمولاً شایع‌ترین علل ذات الریه ویروسی در بزرگسالان هستند. ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) شایع ترین علت پنومونی ویروسی در کودکان خردسال است.

بسیاری از ویروس های دیگر می توانند باعث سینه پهلو شوند، از جمله SARS-CoV-2، ویروس COVID-19.

قارچ

قارچ هایی مانند Pneumocystis jirovecii ممکن است باعث ذات الریه شود، به ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. برخی از قارچ های موجود در خاک در جنوب غربی ایالات متحده و دره های رودخانه اوهایو و می سی سی پی می توانند باعث ذات الریه شوند.

عوامل بیماری ذات الریه

عوامل ایجاد ذات الریه ممکن است به دلیل سن، محیط، عادات سبک زندگی و سایر شرایط پزشکی شما بیشتر باشد.

سن

پنومونی می تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، دو گروه سنی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به ذات‌الریه و ابتلا به ذات‌الریه جدی‌تر هستند.

نوزادان و کودکان ۲ ساله یا کمتر، زیرا سیستم ایمنی آنها هنوز در حال رشد است. این خطر برای نوزادان نارس بیشتر است.
افراد مسن، ۶۵ سال یا بیشتر، زیرا سیستم ایمنی آنها معمولاً با افزایش سن ضعیف می شود. افراد مسن نیز بیشتر به سایر بیماری های مزمن (طولانی مدت) مبتلا می شوند که خطر ابتلا به سینه پهلو را افزایش می دهد.

نوزادان، کودکان و افراد مسن‌تر که واکسن‌های توصیه شده برای پیشگیری از ذات‌الریه را دریافت نمی‌کنند، در معرض خطر بیشتری هستند.

محیط یا شغل

اکثر مردم زمانی که عفونت را از فرد دیگری در جامعه خود می گیرند، به بیماری ذات الریه مبتلا می شوند. اگر شما زندگی می کنید یا زمان زیادی را در مکان های شلوغ مانند پادگان نظامی، زندان، پناهگاه بی خانمان ها یا آسایشگاه سالمندان زندگی می کنید، احتمال ابتلا به ذات الریه بیشتر است.

همچنین اگر به طور منظم در هوای آلوده یا دودهای سمی تنفس کنید، خطر شما بیشتر است.

برخی از میکروب هایی که باعث ذات الریه می شوند می توانند پرندگان و سایر حیوانات را آلوده کنند. اگر در مرکز فرآوری مرغ یا بوقلمون، فروشگاه حیوانات خانگی یا کلینیک دامپزشکی کار می کنید، به احتمال زیاد با این میکروب ها مواجه خواهید شد.

سایر شرایط پزشکی

در صورت داشتن هر یک از شرایط پزشکی زیر ممکن است خطر ابتلا به ذات الریه افزایش یابد.

اختلالات مغزی، مانند سکته مغزی، ضربه به سر، زوال عقل یا بیماری پارکینسون. این شرایط می تواند بر توانایی شما برای سرفه یا بلع تأثیر بگذارد. این امر می تواند منجر به این شود که غذا، نوشیدنی، استفراغ یا بزاق به جای مری از نای شما پایین برود و وارد ریه شود.

شرایطی که سیستم ایمنی شما را تضعیف می کند، مانند بارداری، HIV/AIDS، یا پیوند عضو یا مغز استخوان. شیمی درمانی که برای درمان سرطان استفاده می شود و استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی نیز می تواند سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف کند.

بیماری های بحرانی که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند. دریافت درمان در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان خطر ابتلا به ذات الریه اکتسابی در بیمارستان را افزایش می دهد. اگر نتوانید زیاد حرکت کنید یا آرام باشید یا بیهوش باشید، خطر شما بیشتر است. استفاده از ونتیلاتور خطر ابتلا به نوعی به نام پنومونی مرتبط با ونتیلاتور را افزایش می دهد.

بیماری های ریوی، مانند آسم، برونشکتازی، فیبروز کیستیک یا انسداد ریه.

سایر شرایط جدی مانند سوء تغذیه، دیابت، نارسایی قلبی، بیماری کم خونی داسی شکل یا بیماری کبد یا کلیه.

عادات سبک زندگی

کشیدن سیگار باعث می شود کمتر بتوانید مخاط را از مجاری تنفسی خود پاک کنید.

استفاده از مواد مخدر یا الکل می تواند سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف کند. همچنین در صورت آرام‌بخشی یا بیهوشی ناشی از مصرف بیش از حد، احتمال بیشتری وجود دارد که به طور تصادفی بزاق یا استفراغ را در نای خود استفراغ کنید.

علائم ذات الریه

علائم و نشانه های ذات الریه می تواند خفیف یا جدی باشد. کودکان خردسال، بزرگسالان مسن تر و افرادی که دارای بیماری های جدی هستند در معرض خطر ابتلا به ذات الریه جدی تر یا عوارض تهدید کننده زندگی هستند.

درد قفسه سینه هنگام نفس کشیدن یا سرفه
لرز
سرفه با یا بدون مخاط
تب
سطوح پایین اکسیژن در خون شما، با یک پالس اکسی متر اندازه گیری می شود
تنگی نفس

همچنین ممکن است علائم دیگری از جمله سردرد، درد عضلانی، خستگی (خستگی شدید)، حالت تهوع (احساس بیماری در معده)، استفراغ و اسهال داشته باشید.

افراد مسن و افرادی که بیماری های جدی دارند یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند ممکن است علائم معمولی نداشته باشند. ممکن است به جای تب، دمای کمتر از حد معمول داشته باشند. افراد مسنی که به ذات الریه مبتلا هستند ممکن است احساس ضعف یا گیجی ناگهانی کنند.

گاهی اوقات نوزادان نیز علائم معمولی ندارند. آنها ممکن است استفراغ کنند، تب داشته باشند، سرفه کنند یا بیقرار یا خسته و بدون انرژی به نظر برسند. نوزادان همچنین ممکن است علائم زیر را از مشکلات تنفسی نشان دهند:

رنگ آبی به پوست و لب ها
غرغر کردن
کشیدن عضلات بین دنده ها به داخل هنگام تنفس
تنفس سریع و پی در پی
گشاد شدن سوراخ های بینی با هر نفس

عوارض ذات الریه

اغلب افراد مبتلا به ذات الریه می توانند با موفقیت درمان شوند و عوارضی ندارند. عوارض ذات الریه در کودکان، سالمندان و افراد مبتلا به بیماری های جدی دیگر شایع تر است.

عوارض ذات الریه که ممکن است تهدید کننده زندگی باشد عبارتند از :

دیسترس حاد تنفسی (ARDS) و نارسایی تنفسی که از عوارض شایع پنومونی جدی هستند.
آسیب کلیه، کبد و قلب : زمانی اتفاق می‌افتد که این اندام‌ها اکسیژن کافی برای عملکرد صحیح دریافت نمی‌کنند یا زمانی که سیستم ایمنی بدن شما به عفونت پاسخ منفی می‌دهد.
ذات الریه نکروزان : شرایطی که زمانی ایجاد می شود که عفونت باعث مرگ بافت ریه و تشکیل آبسه های ریه (جیب های بافت پر از چرک) شود. همچنین درمان پنومونی شما را سخت تر می کند. ممکن است برای از بین بردن چرک به جراحی یا تخلیه با سوزن نیاز داشته باشید.
اختلالات جنب : ممکن است بافت‌هایی که بیرون ریه‌ها را می‌پوشانند ملتهب شوند و حفره قفسه سینه اطراف ریه‌ها پر از مایع و چرک شود.
سپسیس :  زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری‌ها از ریه‌های شما وارد خون شده و باعث التهاب در سراسر بدن شما می‌شوند.

پیشگیری از ذات الریه

ذات الریه می تواند بسیار جدی و حتی تهدید کننده زندگی باشد. برای جلوگیری از آن می توانید چند قدم بردارید.

واکسن ها می توانند به پیشگیری از برخی از انواع ذات الریه کمک کنند. بهداشت خوب (شستن مرتب دست ها)، ترک سیگار، و تقویت سیستم ایمنی بدن با انجام فعالیت بدنی منظم و تغذیه سالم راه های دیگری برای کاهش خطر ابتلا به ذات الریه است.

واکسن ها

واکسن ها می توانند به پیشگیری از ذات الریه ناشی از باکتری پنوموکوک یا ویروس آنفولانزا کمک کنند. واکسن ها نمی توانند از همه موارد ذات الریه جلوگیری کنند. با این حال، در مقایسه با افرادی که واکسینه نمی‌شوند، افرادی که واکسینه شده‌اند و هنوز هم ذات‌الریه می‌گیرند، معمولاً این موارد را دارند :

عوارض جدی کمتر
عفونت های خفیف تر
ذات الریه که مدت زیادی طول نمی کشد

واکسن های پنوموکوک

دو واکسن برای جلوگیری از عفونت های باکتری پنوموکوک، رایج ترین نوع باکتری که باعث ذات الریه می شود، در دسترس است. واکسن های پنوموکوک مخصوصاً برای افرادی که در معرض خطر بالای ذات الریه هستند، از جمله موارد زیر مهم است:

بزرگسالان ۶۵ سال یا بالاتر
کودکان ۲ ساله یا کمتر
افرادی که بیماری های مزمن (مداوم)، مشکلات سلامتی طولانی مدت جدی، یا سیستم ایمنی ضعیف دارند. این ممکن است شامل افرادی باشد که سرطان، HIV، آسم، بیماری سلول داسی شکل، یا طحال آسیب دیده یا برداشته شده دارند.
افرادی که سیگار می کشند

واکسن آنفولانزا

واکسن سالانه آنفولانزا می تواند به پیشگیری از ذات الریه ناشی از آنفولانزا کمک کند. واکسن آنفولانزا معمولا در سپتامبر تا اکتبر، قبل از شروع فصل آنفولانزا تزریق می شود.

واکسن Hib

هموفیلوس آنفلوآنزا نوع b (Hib) نوعی باکتری است که می تواند باعث ذات الریه و مننژیت شود. واکسن Hib برای همه کودکان زیر ۵ سال در ایالات متحده توصیه می شود. این واکسن اغلب از ۲ ماهگی به نوزادان تزریق می شود.

راه های دیگر برای جلوگیری از ذات الریه

برای کمک به پیشگیری از ذات الریه می توانید اقدامات زیر را انجام دهید :

دست های خود را با آب و صابون یا ضدعفونی کننده های الکلی بشویید تا میکروب ها را از بین ببرید.

سیستم ایمنی خود را قوی نگه دارید. فعالیت بدنی زیادی داشته باشید و از یک برنامه غذایی سالم پیروی کنید. درباره زندگی سالم برای قلب بیشتر بخوانید.

اگر مشکل در بلع دارید، وعده‌های غذایی کوچک‌تری از غذای غلیظ بخورید و در حالی که سر تختتان بالا است بخوابید. این مراحل می تواند به شما کمک کند از ورود غذا، نوشیدنی یا بزاق به ریه های خود جلوگیری کنید.

اگر یک جراحی برنامه ریزی شده دارید، ممکن است ارائه دهنده شما توصیه کند که به مدت ۸ ساعت غذا نخورید یا ۲ ساعت قبل از جراحی مایعات ننوشید. این می تواند به جلوگیری از ورود غذا یا نوشیدنی به مجاری تنفسی شما در زمانی که آرام بخش هستید کمک کند.

اگر سیستم ایمنی شما ضعیف یا ضعیف شده باشد، ممکن است ارائه دهنده شما مصرف آنتی بیوتیک را برای جلوگیری از رشد باکتری در ریه ها به شما توصیه کند.

درمان ذات الریه

درمان سینه پهلو به عوامل خطر و میزان جدی بودن ذات الریه شما بستگی دارد. برای بسیاری از افراد مبتلا به ذات الریه دارو تجویز می شود و در خانه بهبود می یابند. اگربیماری شما جدی است ممکن است نیاز به درمان در بیمارستان یا واحد مراقبت های ویژه (ICU) داشته باشید.

داروها

پزشک شما ممکن است برخی از داروهای زیر را برای درمان ذات الریه شما در خانه یا بیمارستان، بسته به میزان بیماری، تجویز کند.

مدیریت در منزل

اگر ذات الریه شما خفیف است، پزشک ممکن است داروهایی تجویز کند یا داروهای بدون نسخه را برای درمان خانگی آن پیشنهاد کند.

آنتی بیوتیک برای پنومونی باکتریایی بیشتر افراد پس از یک تا سه روز درمان با آنتی بیوتیک احساس بهتری پیدا می کنند. با این حال، باید آنتی بیوتیک ها را طبق دستور پزشک مصرف کنید. اگر خیلی زود متوقف شوید، ممکن است سینه پهلو شما عود کند.
داروی ضد ویروسی برای پنومونی ویروسی. این داروها ممکن است در برابر برخی از ویروس هایی که باعث بیماری ذات الریه می شوند مؤثر نباشند.

داروهای ضد قارچ برای پنومونی قارچی.

داروهای بدون نسخه. پزشک شما ممکن است داروهای بدون نسخه را برای درمان تب و درد عضلانی یا کمک به تنفس راحت‌تر پیشنهاد کند. قبل از مصرف داروی سرفه یا سرماخوردگی با پزشک خود صحبت کنید.

مدیریت در بیمارستان

اگر ذات الریه شما جدی باشد، ممکن است در بیمارستان تحت درمان قرار بگیرید تا آنتی بیوتیک ها و مایعات را از طریق یک خط داخل وریدی (IV) وارد شده در رگ خود دریافت کنید و برای افزایش میزان اکسیژن در خون، اکسیژن درمانی دریافت کنید. اگر ذات الریه شما بسیار جدی است، ممکن است لازم باشد که در دستگاه تنفس مصنوعی قرار بگیرید.

سوالات متداول

منبع : nhlbi.nih