کم خونی چیست و چه علائمی دارد

کم خونی (anemia) بر گلبول های قرمز و هموگلوبین شما تأثیر می گذارد. هموگلوبین پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون است که اکسیژن را از ریه‌ها به بقیه بدن می‌رساند. برای ساختن هموگلوبین به آهن نیاز دارید. اکثر افرادی که کم خونی دارند کمبود آهن دارند. به این حالت کم خونی فقر آهن می گویند.

چند نوع دیگر از انواع کم خونی وجود دارد، از جمله :

کمخونی آپلاستیک : این زمانی اتفاق می افتد که مغز استخوان شما به سلول های بنیادی آسیب رسانده باشد. بدن شما قادر به تولید سلول های خونی جدید کافی نیست. این وضعیت گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت خون را تحت تاثیر قرار می دهد. گاهی اوقات به آن نارسایی مغز استخوان می گویند.
کم خونی همولیتیک : این زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما گلبول‌ قرمز خون را قبل از اینکه باید از بین می‌برد. طول عمر طبیعی گلبول های قرمز ۱۲۰ روز است.
کم خونی نورموسیتیک : این زمانی اتفاق می افتد که گلبول های قرمز شما اندازه طبیعی داشته باشند، اما تعداد آنها کم باشد.
کم خونی خطرناک. این زمانی اتفاق می افتد که بدن شما کمبود ویتامین B12 داشته باشد. باعث کمبود گلبول های قرمز سالم می شود.
کم خونی داسی شکل : این یک بیماری ژنتیکی است که گلبول های قرمز شما را تحت تاثیر قرار می دهد. زمانی اتفاق می افتد که شما با ۲ ژن غیر طبیعی هموگلوبین متولد شوید.

علائم کم خونی

اشکال خفیف کم خونی ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند. خستگی یا احساس خستگی یک علامت رایج است. این به این دلیل است که هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز خون حامل اکسیژن است. کمبود اکسیژن باعث کاهش انرژی می شود. این می تواند باعث شود که قلب شما برای پمپاژ اکسیژن بیشتر کار کند. anemia می تواند علائم دیگری ایجاد کند، مانند:

رنگ پریدگی
تنگی نفس
دست و پاهای سرد
سردرد
سرگیجه
ضربان قلب سریع، آهسته یا ناهموار
ناخن های شکننده یا ریزش مو
هوس غذایی عجیب (معروف به پیکا)

در صورت داشتن هر یک از این علائم با پزشک خود تماس بگیرید. آنها می توانند نوع و علت بیماری را تشخیص دهند.

علت کم خونی چیست؟

سه علت اصلی برای بروز کم خونی وجود دارد.

بدن شما نمی تواند گلبول های قرمز کافی تولید کند.

ناتوانی در تولید گلبول های قرمز کافی می تواند به دلایل مختلفی از جمله رژیم غذایی، بارداری، بیماری و موارد دیگر اتفاق بیفتد.

رژیم غذایی

در صورت کمبود برخی مواد مغذی، ممکن است بدن شما گلبول های قرمز کافی تولید نکند. کمبود آهن یک مشکل رایج است. افرادی که گوشت نمی خورند یا از رژیم های غذایی “مد” پیروی می کنند بیشتر در معرض خطر کم آهن هستند. نوزادان و کودکان نوپا در معرض خطر کم خونی ناشی از رژیم غذایی کم آهن هستند. نداشتن ویتامین B12 و اسید فولیک کافی می تواند باعث anemia شود.

سختی جذب

برخی بیماری‌ها بر توانایی روده کوچک شما برای جذب مواد مغذی تأثیر می‌گذارند. به عنوان مثال، بیماری کرون و بیماری سلیاک می توانند باعث کاهش سطح آهن در بدن شما شوند. برخی غذاها مانند شیر می توانند از جذب آهن در بدن جلوگیری کنند. مصرف ویتامین C می تواند به این امر کمک کند. داروهایی مانند آنتی اسیدها یا نسخه هایی برای کاهش اسید معده نیز می توانند بر آن تأثیر بگذارند.

بارداری

افرادی که باردار یا شیرده هستند ممکن است به کم خونی مبتلا شوند. هنگامی که باردار هستید، به خون بیشتری (تا ۳۰ درصد بیشتر) برای به اشتراک گذاشتن با نوزاد نیاز دارید. اگر بدن شما فاقد آهن یا ویتامین B12 باشد، نمی تواند گلبول های قرمز خون کافی تولید کند.

عوامل زیر ممکن است خطر این بیماری خونی را در دوران بارداری افزایش دهند :

استفراغ زیاد از حالت تهوع صبحگاهی
داشتن رژیم غذایی کم مواد مغذی
قاعدگی های سنگین قبل از بارداری
داشتن ۲ بارداری نزدیک به هم
باردار شدن همزمان با چند نوزاد
باردار شدن در نوجوانی
از دست دادن خون زیادی در اثر جراحت یا جراحی

جهش رشد

کودکان زیر ۳ سال مستعد کم خونی هستند. بدن آنها به قدری سریع رشد می کند که به سختی می توانند آهن کافی را به دست آورند یا نگه دارند.

کم خونی نورموسیتیک

کم خونی نورموسیتیک می تواند مادرزادی (از بدو تولد) یا اکتسابی (از یک بیماری یا عفونت) باشد. شایع ترین علت شکل اکتسابی یک بیماری مزمن (طولانی مدت) است. به عنوان مثال می توان به بیماری کلیوی، سرطان خون، روماتیسم مفصلی و تیروئیدیت اشاره کرد. برخی از داروها می توانند باعث نوع نرموسیتی شوند، اما این نادر است.

بدن شما گلبول‌های قرمز را زودتر و سریع‌تر از بین می‌برد تا بتوان آنها را جایگزین کرد.

درمان‌هایی مانند شیمی‌درمانی می‌توانند به گلبول‌های قرمز خون و/یا مغز استخوان آسیب برسانند. عفونت ناشی از ضعف سیستم ایمنی می تواند منجر به کم خونی شود. ممکن است با شرایطی متولد شده باشید که گلبول های قرمز خون را از بین می برد یا حذف می کند. به عنوان مثال می توان به بیماری سلول داسی شکل، تالاسمی و کمبود آنزیم های خاص اشاره کرد. داشتن طحال بزرگ یا بیمار نیز می تواند باعث این بیماری شود.

شما خون از دست می دهید که باعث کمبود گلبول های قرمز می شود.

پریودهای سنگین ممکن است باعث کاهش سطح آهن در زنان شود. خونریزی داخلی، از جمله خونریزی گوارشی یا دستگاه ادراری، می تواند باعث از دست دادن خون شود. این می تواند ناشی از شرایطی مانند زخم معده یا کولیت روده باشد. دلایل دیگر از دست دادن خون عبارتند از:

سرطان
عمل جراحی
ضربه
مصرف آسپرین یا داروهای مشابه برای مدت طولانی

عوارض کم خونی

اگر کم خونی شما شدید باشد و درمان مناسبی دریافت نکنید، ممکن است دچار عوارض شوید. به عنوان مثال می تواند یک مشکل قلبی موجود مانند آنژین قلبی یا نارسایی قلبی را بدتر کند.

سایر عوارض ممکن است بسته به نوع کم خونی شما متفاوت باشد. به عنوان مثال، اگر فقر آهن دارید، یکی از عارضه های بالقوه عدم توانایی در مبارزه با عفونت ها نیز هست. این احتمالاً به دلیل تأثیر کمبود آهن بر سیستم ایمنی شما است. اما برای اثبات این موضوع به تحقیقات بیشتری نیاز است.

اگر در دوران بارداری دچار کم خونی فقر آهن هستید، عوارض احتمالی می تواند بر جنین شما تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، ممکن است کودک شما به دنیا بیاید:

پیش از موعد
با وزن کم هنگام تولد

کم خونی چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر فکر می کنید ممکن است شما یا فرزندتان کم خونی داشته باشید، با پزشک خود صحبت کنید. آنها یک معاینه فیزیکی انجام می دهند و سابقه سلامتی و علائم شما را بررسی می کنند. برای تشخیص کم خونی، پزشک خون شما را آزمایش می کند.

درمان کم خونی

درمان مورد نیاز شما به عامل ایجاد کم خونی بستگی دارد. اگر وضعیت سلامتی دارید که ممکن است باعث کم خونی شود، به درمان برای آن نیاز خواهید داشت. و اگر داروها ممکن است علت آن باشند، ممکن است لازم باشد مصرف آنها را قطع کرده و جایگزین پیدا کنید.

گاهی اوقات اگر کم خونی شما مشکلات زیادی برای شما ایجاد نمی کند، ممکن است پزشک شما فقط باید مراقب شما باشد. اما اگر شروع به تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی شما کند، ممکن است نیاز به درمان داشته باشید.

مکمل های غذایی و رژیم غذایی

اگر مشخص شد که کمبود آهن، فولات یا ویتامین B12 دارید، ممکن است نیاز به مصرف مکمل‌هایی از این مکمل‌ها برای افزایش سطح بدنتان داشته باشید. پزشک عمومی شما ممکن است این موارد را برای شما تجویز کند. آهن و فولات معمولاً به صورت قرص مصرف می شوند، در حالی که ممکن است ویتامین B12 را به صورت تزریقی مصرف کنید. ممکن است لازم باشد چندین ماه به مصرف مکمل ها ادامه دهید تا سطح خون شما به حالت عادی برگردد. گاهی اوقات، ممکن است لازم باشد که آنها را تا آخر عمر ادامه دهید.

پزشک عمومی شما همچنین ممکن است در مورد چگونگی دریافت بیشتر آهن، ویتامین B12 یا فولات در رژیم غذایی به شما توصیه کند. این به حفظ سطح این مواد مغذی در طولانی مدت کمک می کند و از ابتلای مجدد به کم خونی جلوگیری می کند. در اینجا برخی از منابع خوب آهن، فولات و ویتامین B12 آورده شده است.

درمان کم خونی شدید و مداوم

اگر کم خونی شدید دارید یا نمی توان آن را با مکمل های غذایی درمان کرد، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از درمان های زیر را به شما پیشنهاد دهد.

عوامل تحریک کننده اریتروپویتین (ESAs) می توانند به مغز استخوان شما کمک کنند تا گلبول های قرمز بیشتری بسازد. اگر مشکل شما مرتبط با یک بیماری طولانی مدت سلامتی مانند بیماری کلیوی دارید، ممکن است یک گزینه باشد.

اگر شیمی درمانی باعث این بیماری شود، پزشک ممکن است داروهایی به نام عوامل تحریک کننده اریتروپوئزیس (ESA) را تجویز کند.

انتقال خون از طریق یک قطره در بازو، خون را از یک اهداکننده با دقت انتخاب شده به یکی از رگ‌های شما می‌دهد. ممکن است پس از تزریق خون لازم باشد یک شب در بیمارستان بمانید. در همه انواع کم خونی استفاده می شود، اگرچه معمولاً تنها به عنوان آخرین راه حل در صورت داشتن علائم به خصوص شدید.

اگر مشکل شما ناشی از یک بیماری خودایمنی باشد، ممکن است پزشک شما کورتیکواستروئیدها یا جراحی برای برداشتن طحال شما را پیشنهاد دهد.

اگر نوع شدید کم خونی دارید که در آن مغز استخوان شما سلول های خونی کافی تولید نمی کند  ممکن است درمان سرکوب کننده سیستم ایمنی ارائه شود.

گاهی اوقات پیوند سلول های بنیادی برای افراد مبتلا به کم خونی آپلاستیک توصیه می شود. این شامل جایگزینی مغز استخوان شما که به درستی کار نمی کند با سلول های بنیادی اهداکننده است. این سلول ها می توانند مغز استخوان جدید و سالم تولید کنند.

اگر نوع کم‌خونی کمتری مانند کم‌خونی داسی شکل دارید، درمان شما متناسب با شرایط شخصی شما خواهد بود.

پیشگیری از کم خونی

اگر چه نمی توانید از بسیاری از انواع کم خونی پیشگیری کنید، اما خوردن یک رژیم غذایی سالم و متعادل به شما کمک می کند. این اطمینان حاصل می کند که آهن، فولات و ویتامین B12 کافی دریافت می کنید، که می تواند به جلوگیری از برخی از انواع کمک کند. اگر از رژیم گیاهخواری پیروی می کنید، با پزشک عمومی یا داروساز خود صحبت کنید، زیرا مصرف مکمل هایی از ویتامین های خاصی که ممکن است از دست داده باشید، ارزش داشته باشد.

اگر در معرض خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن هستید، پزشک عمومی ممکن است برای پیشگیری از آن به شما توصیه کند قرص آهن منظم مصرف کنید.

منبع : bupa