دیسکوژل ؛ انقلاب غیرجراحی در درمان دیسک کمر و گردن

دیسکوژل یک روش درمانی نوین و کم‌تهاجمی است که برای درمان مشکلات دیسک‌های بین‌مهره‌ای، به‌ویژه فتق دیسک کمر و گردن، استفاده می‌شود. این روش شامل تزریق یک ماده ژل‌مانند به نام دیسکوژل به داخل دیسک آسیب‌دیده است. دیسکوژل از ترکیبی از الکل اتیلیک، سلولز و تنگستن تشکیل شده است که به صورت ژل درآمده و تحت هدایت تصویربرداری (مانند فلوروسکوپی) به دیسک تزریق می‌شود. این ماده با جذب آب موجود در دیسک، حجم آن را کاهش داده و فشار وارده بر اعصاب مجاور را کم می‌کند، که منجر به تسکین درد و التهاب می‌شود.

دیسکوژل به عنوان یک پروتز انعطاف‌پذیر عمل می‌کند که نه تنها فتق دیسک را کوچک می‌کند، بلکه شکاف‌های موجود در دیسک را پر کرده و از خروج مواد التهابی جلوگیری می‌کند. این روش از سال ۲۰۰۵ در کشورهای پیشرفته مورد استفاده قرار گرفته و به دلیل ایمنی بالا و عدم نیاز به بیهوشی عمومی، به یک گزینه طلایی برای درمان غیرجراحی دیسک‌های بیرون‌زده تبدیل شده است.

روش‌ تزریق دیسکوژل

تزریق دیسکوژل یک روش سرپایی است که در اتاق عمل یا کلینیک تخصصی درد انجام می‌شود. این فرآیند معمولاً بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد و تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، بنابراین بیمار در طول عمل هوشیار است و نیازی به بیهوشی عمومی ندارد. مراحل انجام تزریق دیسکوژل به شرح زیر است:

1. آماده‌سازی بیمار: بیمار ابتدا تحت ارزیابی پزشکی قرار می‌گیرد تا اطمینان حاصل شود که کاندید مناسبی برای این روش است. مصرف داروهای رقیق‌کننده خون ممکن است چند روز قبل از تزریق متوقف شود. همچنین، بیمار باید از خوردن و آشامیدن برای چند ساعت قبل از عمل خودداری کند.

2. تزریق تحت هدایت تصویربرداری: پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا سی‌تی‌اسکن، محل دقیق دیسک آسیب‌دیده را شناسایی می‌کند. سپس، یک سوزن ظریف از طریق پوست به داخل دیسک وارد می‌شود. وجود تنگستن در دیسکوژل به پزشک امکان می‌دهد تا ماده تزریقی را در تصاویر رادیولوژیک مشاهده کند.

3. تزریق دیسکوژل: پس از قرارگیری صحیح سوزن، دیسکوژل به آرامی به داخل دیسک تزریق می‌شود. این ماده با جذب آب دیسک، حجم آن را کاهش داده و فشار روی اعصاب را کم می‌کند. همچنین، دیسکوژل به عنوان یک مانع بین واسطه‌های التهابی و ریشه‌های عصبی عمل می‌کند.

4. نظارت پس از تزریق: بیمار برای مدت کوتاهی (معمولاً ۱ تا ۳ ساعت) تحت نظر قرار می‌گیرد و در صورت عدم وجود عوارض، همان روز مرخص می‌شود. بیمار می‌تواند فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی را بلافاصله آغاز کند، اما باید از فعالیت‌های سنگین اجتناب کند.

کاربردها و مزایای دیسکوژل

دیسکوژل برای درمان فتق دیسک‌های بین‌مهره‌ای در نواحی گردن، قفسه سینه و کمر کاربرد دارد. این روش به‌ویژه برای بیمارانی مناسب است که به درمان‌های محافظه‌کارانه مانند دارو درمانی و فیزیوتراپی پاسخ نداده‌اند یا به دلیل شرایط پزشکی خاص (مانند بیماری‌های قلبی یا ریوی) قادر به انجام جراحی باز نیستند. برخی از کاربردهای اصلی دیسکوژل عبارتند از:

• کاهش درد ناشی از فتق دیسک: دیسکوژل با کاهش فشار داخل دیسک و آزادسازی اعصاب فشرده‌شده، درد را به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.

• درمان غیرجراحی دیسک‌های گردن و کمر: این روش برای بیمارانی که تمایل به اجتناب از جراحی دارند، گزینه‌ای ایمن است.

• بهبود عملکرد دیسک: دیسکوژل شکاف‌های دیسک را پر کرده و به بازسازی ساختار آن کمک می‌کند.

مزایای دیسکوژل شامل موارد زیر است:

• کم‌تهاجمی بودن: این روش نیازی به برش جراحی، بخیه یا بستری طولانی‌مدت ندارد.

• عدم نیاز به بیهوشی عمومی: استفاده از بی‌حسی موضعی خطرات مرتبط با بیهوشی را حذف می‌کند.

• دوره نقاهت کوتاه: بیماران معمولاً طی ۳ تا ۶ هفته به فعالیت‌های روزمره خود بازمی‌گردند، در حالی که جراحی باز ممکن است ۳ ماه نقاهت نیاز داشته باشد.

• حفظ ساختار ستون فقرات: دیسکوژل برخلاف جراحی، ساختار استخوان‌ها و رباط‌ها را دست‌نخورده نگه می‌دارد و احتمال چسبندگی یا تشکیل بافت اسکار را کاهش می‌دهد.

• موفقیت بالا: مطالعات نشان داده‌اند که دیسکوژل در ۸۵ تا ۹۲ درصد موارد موفقیت‌آمیز است و بیش از ۹۰ درصد بیماران از نتایج آن رضایت دارند.

عوارض و خطرات احتمالی تزریق دیسکوژل

اگرچه دیسکوژل به طور کلی ایمن تلقی می‌شود، مانند هر روش پزشکی دیگر، ممکن است با عوارض و خطراتی همراه باشد. این عوارض معمولاً نادر هستند و با رعایت استانداردهای بهداشتی و مهارت پزشک به حداقل می‌رسند. برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:

• عفونت: خطر عفونت در محل تزریق وجود دارد، اما با استفاده از تجهیزات استریل و تجویز آنتی‌بیوتیک، این ریسک کاهش می‌یابد.

• درد موقت: برخی بیماران ممکن است پس از تزریق، درد یا ناراحتی خفیفی در محل تزریق تجربه کنند که معمولاً طی چند روز برطرف می‌شود.

• خونریزی یا آسیب به بافت‌های اطراف: در موارد نادر، ممکن است خونریزی یا آسیب به عروق یا ریشه‌های عصبی رخ دهد.

• عدم موفقیت درمان: در برخی موارد، دیسکوژل ممکن است به طور کامل درد را تسکین ندهد و بیمار به روش‌های درمانی دیگر نیاز پیدا کند.

• آلرژی یا تورم: اگرچه نادر است، برخی بیماران ممکن است به ماده دیسکوژل حساسیت نشان دهند.

برای کاهش این خطرات، انتخاب پزشک متخصص با تجربه و رعایت دقیق دستورالعمل‌های قبل و بعد از تزریق ضروری است.

دیسکوژل گردن و کمر چگونه انجام می‌شود؟

تزریق دیسکوژل برای دیسک‌های گردن و کمر به روش‌های متفاوتی انجام می‌شود که به محل فتق دیسک بستگی دارد:

• دیسکوژل گردن: در این روش، تزریق از ناحیه قدامی-جانبی (جلوی گردن) انجام می‌شود. بیمار باید از حرکات ناگهانی سر و گردن پس از تزریق اجتناب کند. این روش برای درمان فتق دیسک‌های گردنی که باعث درد، بی‌حسی یا ضعف در بازوها می‌شوند، مؤثر است.

• دیسکوژل کمر: تزریق در ناحیه خلفی-جانبی (پشت کمر) انجام می‌شود. بیماران پس از تزریق باید از نشستن طولانی‌مدت، خم شدن و بلند کردن اشیاء سنگین خودداری کنند تا فشار روی دیسک کاهش یابد.

در هر دو مورد، فرآیند تزریق تحت هدایت تصویربرداری انجام می‌شود تا دقت و ایمنی آن تضمین شود. بیماران معمولاً همان روز مرخص می‌شوند و توصیه می‌شود برای چند هفته از فعالیت‌های سنگین اجتناب کنند.

نتایج مورد انتظار تزریق دیسکوژل

نتایج تزریق دیسکوژل معمولاً طی ۳ تا ۶ هفته پس از تزریق قابل‌مشاهده است. برخی از نتایج مورد انتظار عبارتند از:

• کاهش درد: اکثر بیماران کاهش قابل‌توجهی در درد ناشی از فتق دیسک تجربه می‌کنند.

• بهبود عملکرد: بیماران می‌توانند فعالیت‌های روزمره خود را با محدودیت کمتر انجام دهند.

• کاهش نیاز به جراحی: در بسیاری از موارد، دیسکوژل نیاز به جراحی باز را از بین می‌برد.

• ماندگاری طولانی‌مدت: دیسکوژل به عنوان یک ایمپلنت دائمی عمل می‌کند و اثرات آن می‌تواند برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها باقی بماند، به شرط رعایت سبک زندگی مناسب.

مطالعات نشان داده‌اند که بیش از ۸۰ درصد بیماران پس از تزریق دیسکوژل بهبود قابل‌توجهی در علائم خود تجربه می‌کنند، و در موارد پیچیده‌تر، نرخ موفقیت بین ۸۰ تا ۸۵ درصد است.

پیشگیری از درد دیسک کمر پس از درمان دیسکوژل

برای پیشگیری از عود درد دیسک کمر پس از تزریق دیسکوژل، رعایت توصیه‌های زیر ضروری است:

• ورزش منظم: انجام تمرینات کششی و تقویتی برای عضلات کمر و هسته بدن می‌تواند از فشار اضافی بر دیسک‌ها جلوگیری کند.

• حفظ وزن سالم: اضافه وزن فشار بیشتری بر دیسک‌ها وارد می‌کند، بنابراین کنترل وزن اهمیت دارد.

• وضعیت بدنی مناسب: حفظ قوس طبیعی کمر هنگام نشستن، ایستادن و بلند کردن اشیاء از عود درد جلوگیری می‌کند.

• اجتناب از فعالیت‌های سنگین: بلند کردن اشیاء سنگین یا حرکات ناگهانی می‌تواند به دیسک آسیب برساند.

• استفاده از تشک و بالش مناسب: تشک و بالشی که حمایت کافی از ستون فقرات ارائه دهند، به کاهش فشار روی دیسک‌ها کمک می‌کنند.

• پیگیری‌های پزشکی: معاینات منظم با پزشک برای ارزیابی وضعیت دیسک و شناسایی مشکلات احتمالی ضروری است.

اصلاح سبک زندگی و رعایت این نکات می‌تواند به ماندگاری نتایج دیسکوژل و پیشگیری از مشکلات بعدی کمک کند.